Page 115 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

Yükün Destek ile Kuvvet Arasında Olduğu Kaldıraçlar

Ağırlığı ihmal edilen el arabası ile taşınmak istenen G ağırlıklı
1 F yük F kuvveti ile dengelendiğinde yükün ve uygulanan kuv-
vetin, destek noktası olan tekerleğe göre torklarının toplamı
sıfır olur (Şekil 1.86).

x toplam = 0
G G x + F x = 0
2
El arabasını G ağırlığı, 1 yönünde; F kuvveti ise 2 yönünde
d 1
döndürmeye çalışır. Bu nedenle
d 2
.
.
Şekil 1.86: Yükün arada olduğu kaldıraçta G yükünün G d = F d olur.
2
1
F kuvvetiyle dengelenmesi
Bu tür kaldıraçlarda her zaman d < d olduğundan F < G ola-
2
1
caktır ve yükü kaldırmak için yükün ağırlığından daha küçük bir kuvvet uygulanacaktır. Bu durumda kuvvetten
kazanç olduğu oranda yoldan kayıp vardır. Şişe açacağı ve ceviz kıracağı bu tür kaldıraçlara örnek olarak verile-
bilir (Görsel 1.25).

a) Şişe açacağı b) Ceviz kıracağı
Görsel 1.25: Yükün destek ile kuvvet arasında olduğu kaldıraçlar
Kuvvetin Destek ile Yük Arasında Olduğu Kaldıraçlar

Ağırlığı ihmal edilen maşa kullanılarak G yükü F kuvveti ile
1 dengelendiğinde yükün ve uygulanan kuvvetin, maşanın
kollarının birleşim noktası olan destek noktasına göre tork-
larının toplamı sıfır olur (Şekil 1.87).
Destek
Yük 0 ( x + 0
F G x toplam = G F x =
2 d 1 G ağırlığı, maşayı 1 yönünde; F kuvveti ise 2 yönünde dön-
dürmeye zorlar. Bu nedenle
d 2
.
Şekil 1.87: Yükün uçta kuvvetin arada olduğu kaldıraçta F . d = G d olur.
1
2
G yükünün F kuvvetiyle dengelenmesi
Bu tür kaldıraçlarda her zaman d < d olduğundan G < F olacaktır ve yükü kaldırmak için yükten daha büyük
1
2
bir kuvvet uygulanacaktır. Bu tür kaldıraçlarda kuvvetten kayıp oranında yoldan kazanç vardır. Cımbız ve kürek
bu tür kaldıraçlara örnek olarak verilebilir (Görsel 1.26).

a) Cımbız b) Kürek
Görsel 26: Kuvvetin destek ile yük arasında olduğu kaldıraçlar

217
217