Page 116 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

125. ÖRNEK

Ağırlığı önemsenmeyen çubuk üzerinde olan 300 N ağırlı-
F = 100 N
ğındaki türdeş bir cisim, 100 N büyüklüğündeki kuvvetle şe-
kildeki gibi dengelenmektedir.
4 m Buna göre kaldıracın verimini nedir?

1 m

G = 300 N
ÇÖZÜM

Kaldıracın cismi taşıyan ucunu, sabit hızla yatay ek- F = 100 N
sene getirebilmek için h kadar yükselirken F kuv-
1
veti uygulanan ucu h kadar aşağıya inmelidir.
2
1 4 m h 2
h ve h değerleri oranı h 1 = 4 olur. Buna göre
2
1
h 2
a
Alınan enerji
Verim = a Yatay
Verilen enerji h 1 1 m
$ 300 $ 1 3
Verim = Gh 1 = $ 4 = 4 olur.
G = 300 N
$ Fh 2 100
97. ALIŞTIRMA

Günlük hayatta karşılaştığınız ve kaldıraç özelliği gösteren aletlere örnekler vererek bu aletlerin
işlevlerini açıklayınız.

ÇÖZÜM

B) SABİT VE HAREKETLİ MAKARALAR

Merkezinden geçen eksen etrafında serbestçe dönebilen ve etrafına sarılı ipin
çekilmesi ile dönme hareketi sağlanan tekerlek biçimindeki sistemlere maka-
ra denir. Makaralar, kuvvetten kazanç sağlamak ya da kuvvetin yönünü değiş-
tirmek için kullanılır. Oluşturulan basit makine sistemlerine kullanım amacına r r
göre farklı şekillerde bağlanabilir. 1 O 2

Sabit Makara

Merkezinden geçen sabit eksen etrafında dönebilen makaradan oluşan ve
yükü taşıyan ip ile birlikte öteleme hareketi yapmayan sisteme sabit makara F
denir. G ağırlıklı yük sabit makara kullanılarak F büyüklüğünde kuvvet ile den- G
gelenmek istenirse G yükü, makarayı 1 yönünde döndürmeye zorlarken uy-
gulanan F büyüklüğünde kuvvet ise makarayı 2 yönünde döndürmeye zorlar Şekil 1.88: Sabit makara ve G yü-
(Şekil 1.88). künün dengelenmesi

218