Page 6 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

ARAŞTIRMA KONUSU
?
Günlük hayatta karşılaştığınız iki boyutta hareket eden cisimleri inceleyerek hareketlerini yorumlayınız.

Hava direncinin ihmal edildiği ortamda yerden belli bir yükseklikten yatay olarak atılan cisim, atıldığı andan
itibaren yalnızca çekim kuvveti etkisinde kalır. Bu etki altındaki cisim, düşey doğrultuda sabit ivmeli hareket
yapar. Cisme atış anından sonra yatay doğrultuda etki eden herhangi bir kuvvet olmadığı için cisim sabit hızlı
hareket yapar. Cisim aynı anda hem yatay hem düşey düzlemde hareket ettiği için cismin yaptığı hareket, bile-
şik harekettir.

Düşey
Zaman V=0
K L V0
t = 0

Vx = V0
t

Vy Vy
V h

l
Vx = V0
2t Yatay
x’ x’
x
l
Vy l V l
Vy
Şekil 1.42: Serbest düşen cisim ile yatay atılan cismin hareketlerinin karşılaştırılması

Hava direncinin ihmal edildiği ortamda aynı anda aynı yükseklikten serbest düşmeye bırakılan K bilyesi ile
yatay olarak atılan L bilyesinin eşit zaman aralıklarında bulundukları konumlar Şekil 1.42’deki gibi olur. K ve L
bilyeleri, t ve 2t anlarında aynı yatay düzlemdedir. Bu durum, L bilyesinin düşey doğrultuda yaptığı hareketin
serbest düşme hareketiyle aynı olduğunu gösterir. L bilyesine yatayda bir kuvvet etki etmediği için yatay düz-
lemde sabit hızda hareket eder. Her t zaman aralığında yatay düzlemde aldığı yolların (x') birbirine eşit olması
cismin yatay hızının sabit olduğunu gösterir. Bu durumda cisim, yatay düzlemde düzgün doğrusal hareket
yaparken düşey düzlemde serbest düşme hareketi yapar. Bu nedenle cismin izlediği yol, parabolik olur.

Cismin atılması ile yere düşmesi arasındaki geçen süre uçuş süresidir. Cismin düşey düzlemdeki hareketi ser-
best düşme hareketi olduğu için uçuş süresini yerden yükseklik belirler. Yatay hızın büyüklüğü hareket süresini
etkilemez. Cismin yatay hızının değiştirilmesi sadece cismin yatay düzlemde düşeceği yeri değiştirir.

108