Page 11 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

Hava direncinin ihmal edildiği ortamda eğik olarak atılan cisim, hem yatay hem de düşey doğrultuda ilerlediği
için bileşik hareket yapar. Cisim atıldığı andan itibaren yalnızca çekim kuvveti etkisinde kalır. Çekim kuvveti
etkisi ile cisim düşey yukarı yönde çıkarken düşey hızı düzgün azalır ve bir süre sonra sıfır olur. Bu nedenle
cisim daha fazla yükselemez. Çıkabileceği maksimum yüksekliğe ulaşmış olur. Cismin çıkabileceği maksimum
yükseklikte sadece yatay hızı kalır ve cisim yine çekim kuvveti etkisi ile yatay atış hareketi yaparak aşağıya iner.
Hareket süresince yatay doğrultuda cisme etki eden herhangi bir kuvvet olmadığı için cisim yatay doğrultuda
sabit hızlı hareket eder.

Düşey
V = 0 V maxy = 0
2t Vx = Vox
V
Vy
Vy
t 3t Vx = Vox
Vx = Vox
- Vy
- Vy V1
V 1 = V
V0
V y0 V y0
h max

t = 0 a V x =
4t V x0 V ox
K L a Yatay
x’ x’ x’ x’

- V y0
x = V x0 $ t u - V y0 V 2
V 2 = V 0

Şekil 1.43: Yukarı yönde düşey atılan cismin hareketi ile yukarı yönde eğik atılan cismin hareketinin karşılaştırılması

V oy büyüklüğünde hızla K bilyesi düşey yukarı yönde atıldığı anda L bilyesi V o büyüklüğünde ilk hızla yatay
düzlemle a açısı yapacak şekilde eğik olarak atılmıştır. Eğik atılan cismin hızının düşey bileşeninin V oy kadar
olması durumunda K ve L cisimlerinin eşit zaman aralıklarında bulunduğu konumlar Şekil 1.43’teki gibi olur.

Eğik atış hareketinde cisim aynı düzleme düşerse çıkış süresi (t ç ) ile iniş süresi (t i ) eşittir. Buna göre uçuş süresi (t u )

t u = 2t ç = 2t i olur.

K ve L bilyeleri t, 2t, 3t ve 4t anlarında aynı yatay düzlemdedir. Bu durum, L bilyesinin düşey doğrultuda yaptığı
hareketin yukarıya doğru düşey atış hareketiyle aynı olduğunu gösterir. Yatay doğrultuda düzgün doğrusal
hareket yapan L cismi, eşit zaman aralıklarında eşit miktarda yol alır (x’). Yukarı yönde eğik atış hareketi yapan
cisim, maksimum yüksekliğe ulaştıktan sonra yatay atış hareketiyle aynı hareketi yapar. Eğik olarak atılan bir
cismin izlediği yol paraboliktir.
Cismin hareket boyunca yatay doğrultuda aldığı en uzun mesafeye menzil (x) denir. Hava direncinin ihmal
edildiği ortamda eğik olarak atılan cismin yükselirken ve düşerken aynı yüksekliklerdeki hız büyüklükleri eşittir.

Eğik atış hareketine ait grafikler; yatay düzlemde sabit hızlı harekete, düşey düzlemde yukarıya doğru düşey
atış hareketine ait grafiklerle aynı özellikleri taşır. V 0 büyüklüğünde hızla harekete başlayan cisim, t ç çıkış süre-
sinde maksimum yüksekliğe (h max ) ve t i iniş süresinde de atıldığı yüksekliğe ulaşır.

113
113