Page 87 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

112. ÖRNEK

O noktasından geçen sürtünmesiz eksen etrafında rahatça dönebilen
d = 2 m
O 2 m uzunluğundaki ağırlığı ihmal edilen çubuğun ucuna şekildeki gibi
10 N büyüklüğünde bir kuvvet uygulanmaktadır.
F = 10 N
Buna göre F kuvvetinin O noktasına göre torkunun büyüklüğü ve
yönü nedir?
ÇÖZÜM

Kuvvetin döndürme etkisi x = F xd olduğundan torkun büyüklüğü

τ = F . d ( τ = 10 . 2 ( τ = 20 N.m olup yönü sayfa düzleminden içeri 7 doğrudur.

113. ÖRNEK

F 1 = F Ağırlığı ihmal edilen 2d uzunluğundaki çubuk, O noktasından geçen
1 sürtünmesiz eksen etrafında dönebilmektedir. Çubuğa aynı düzlemli F
d d
O ve 2F büyüklüğünde kuvvetler şekildeki gibi uygulanmaktadır.
2
Buna göre bileşke torkun yönü nedir?
F 2 = 2 F

ÇÖZÜM

O noktasından sabitlenmiş çubuk, dönme noktasına 2d uzaklıktan uygulanan F 1 kuvveti tarafından 2
yönünde; d uzaklığındaki F 2 kuvveti tarafından ise 1 yönün de dönmeye zorlanır. Kuvvetlerin ayrı ayrı
torkları bulunur, sonra bunların vektörel bileşkesi alınır. Buna göre kuvvet-
lerin torklarının büyüklükleri (2 yönü)
.
.
τ 1 = F 1 d 1 = F 2d = 2F . d ( 9 yönünde) F 1 = F
.
.
τ 2 = F 2 d 2 = 2F d = 2F . d ( 7 yönünde) bulunur. O
Kuvvetlerin torkları eşit büyüklükte ve zıt yönde olduğundan döndürücü
etkileri birbirini yok eder. Bu durumda şekildeki çubuk dönmez ve dengede F 2 = 2F
kalır. (1 yönü)

83. ALIŞTIRMA

Ağırlığı ihmal edilen eşit bölmeli 3d uzunluğundaki çubuk, O nok-
F 1 = F
tasından geçen sürtünmesiz eksen etrafında dönebilmektedir.
30 o
O Aynı düzlemdeki F büyüklüğünde kuvvetler çubuğa şekildeki
d d d gibi uygulandığında O noktasına göre kuvvetlerin bileşke torku-
o
o
F 1 = F nun büyüklüğü ve yönü nedir? (sin 30 = 1 2 ve cos 30 = 2 3 alınız.)
ÇÖZÜM

189
189