Page 33 - Fizik 11 - 1. Ünite - 1. Bölüm

KUVVET VE HAREKET

Tepki Kuvveti

N
N
m m
N
F m 1 m 2 a
m N 21 N 12 F m . g . sin α
m . g . cos a
a
G = m . g G = m . g G = m . g
a) Yatay düzlemde b) Birbirine temas eden cisimler arasında c) Düşey düzlemde ç) Eğik düzlemde

Şekil 1.27: Farklı sistemler için cisimlere etki eden tepki kuvvetlerinin gösterimi
Yatay düzlemde duran m kütleli bir cisim, ağırlığından dolayı bulunduğu yüzeye bir kuvvet uygular. Yüze-
yin cisme uyguladığı tepki kuvveti ise cismin ağırlığına eşit büyüklükte ve zıt yöndedir (Şekil 1.27.a). Yatay
düzlemde birbirine temas eden m 1 ve m 2 kütleli cisimlerden m 1 ’e kuvvet uygulandığında m 1 kütleli cisim, m 2
kütleli cismi iterek etki kuvveti uygular. m 2 kütleli cisim de m 1 kütleli cisme kendisine uygulanan kuvvete eşit
büyüklükte ve zıt yönde bir tepki kuvveti uygular (Şekil 1.27.b). Düşey düzlemde F kuvveti ile dengelenen m
kütleli cisme düzlem tarafından uygulanan tepki kuvveti, cismin ağırlığından bağımsız olup F kuvvetine eşit
büyüklükte ve zıt yöndedir (Şekil 1.27.c). Eğik düzlem üzerindeki m kütleli cisim, ağırlığından dolayı bulundu-
ğu yüzeye bir etki kuvveti uygular. Yüzeyin cisme uyguladığı tepki kuvveti ise cismin ağırlığının eğik düzleme
dik bileşenine eşit ve zıt yöndedir (Şekil 1.27.ç).

Gerilme Kuvveti

N
T T m
T T - F net
m 1 m 2 m

G = m . g G = m . g
a) Yatay düzlemde b) Düşey düzlemde c) Eğik düzlemde

Şekil 1.28: Farklı sistemler üzerinde gerilme kuvvetlerinin gösterimi
Esnemeyen iplerle bağlı cisimlere kuvvet uygulandığında iplerde gerilme kuvvetleri meydana gelir. Gerilme
kuvvetleri cisimlere sadece çekme kuvveti olarak etki eder (Şekil 1.28).

Sürtünme Kuvveti
Sürtünme kuvveti, birbirine temas eden yüzeyler arasında, yüzeylere paralel doğrultuda oluşan ve hareketi
zorlaştıran bir kuvvettir ve iki yüzeye de etki eder. Cisim hareket hâlinde iken yüzeyde oluşan sürtünme kuvveti
cismin hareket yönüne ters yöndedir.

45 45