Page 375 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

CEVAP ANAHTARLARI TARİH 10
Kavram Öğretimi

2. Bir siyasetname kitabı yazsaydım devlet yöneticilerine;
Çalışma No.: 25
adaletli olmayı, milletin sorunlarına çözüm bulmayı,
1. Erzurum ekonomik faaliyetlerin işlerliğini, adil bir vergi sistemi
uygulanmasını vs. tavsiye ederdim.
2. Gürcüler 3.
3. Yassıçemen Halkın isteklerini ve sorunlarını devlet erkanının en üst
makamlarına ulaştırabilecek kolay ulaşılabilen, sorunları
4. Babai İsyanı çabucak çözebilen dijital siyasi bir platform kurardım. Vs.
5. İkinci Beylikler
6. Hatiroğlu Şerafettin Çalışma No.:29
7. Alâeddin Keykubat
8. Harzemşahlar 1. Hem önemli konularda hükümdara danışmanlık yapmaları ve
9. Memlukler onun adına devleti idare etmeleri hem de devlet görevlileri
üzerindeki yetkileri, vezirleri yönetenleri yöneten bir konuma
10. İlhanlılar getirmiştir. Bu nedenle bu doğru bir çıkarımdır.
11. Kösedağ 2. Tonyukuk abidesinde yazılanlara göre vezirler Göktürk Dev-
leti’nde bağımsızlığın kazanılması ve devletin kurulmasında,
askerî ve diplomatik işlerde etkilidir.
Çalışma No.: 26
3. a) Vezirler, hükümdarların halkıyla arasında köprü gibidir bu
1. Oğuz göçleri sonucu Anadolu’da artan nüfusa otlak nedenle işine bağlı seçkin bir kimse olmalıdır. Aynı zamanda
ve meraların dar gelmesi, vergi ve toprak sisteminin her işten anlayan bilgili bir kişi olmalıdır. Eğer beyin böyle
bozulması, asayişin bozulması sonucu can güvenliğinin bir veziri olursa bey de ve halkı da huzur içinde olurlar.
kalmaması, devlet yöneticilerinin yanlış tutumu sonucu b) Bu cevap Nizamü’l-mülk’ün devlet içinde hükümdara
devlet yöneticilerine karşı oluşan hoşnutsuzluk, İslam âdeta kafa tutacak kadar güçlü olduğunu göstermektedir. Zira
dinine yeni girmiş olan Oğuzların İslam dinini özümsemede güçlü olmayan birinin hükümdara böyle bir cevap vermesi
yaşadıkları sıkıntılar göz önünde bulundurulduğunda Babailer beklenemez.
İsyanının siyasi, sosyal, toplumsal ve dini birçok sebebinin
bulunduğunu ortaya koyar.
Çalışma No.: 30
2. Babailer İsyanı Anadolu’da dirlik ve düzenin bozulmasına,
binlerce insanın hayatını kaybetmesine, devlet otoritesinin 1. Devlet işlerinin bürokrasiye bölünmesi hizmet işlerinin daha
sarsılmasına, iktisadi hayatın bozulmasına, Anadolu’nun kolay yürütülmesini sağlar. İşlerin yürütülmesinin daha az
Moğol İstilasına açık bir hâle gelmesine sebep olan en büyük kişide veya kurumda toplanması iş yükünü artırdığından
isyan hareketlerinden biridir. hizmet yavaşlar.
3. Türkiye Selçuklu Devleti’nin içinde bulunduğu siyasi,
sosyal, ekonomik sıkıntılar sonucu oluşan otorite boşluğu, 2. Vezirlik bir bakıma bugünkü başkan yardımcılığı veya
Moğol baskısı sonucu Anadolu’da nüfusun hızla artması, bakanlık kurumu gibidir. Hükümdarın ve devlet başkanının
yöneticilerin yanlış politikaları, iç ve dış kaynaklı hem işlerini kolaylaştırmakta hem de millete hizmette
kışkırtma ve tahrikler bu ayaklanmalara katılımı artırmıştır. daha aktif olmayı sağlamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti
Adıyaman’da başlayan Baba İshak İsyanı binlerce kişinin devletindeki bakanlıkların iş bölümü hizmet sektörüne ve
katılımıyla kısa sürede Güneydoğu ve İç Anadolu Bölgesi’nin yürütmeye hız kazandırmaktadır.
büyük bir kısmına yayılmıştır.
3. Devlet kurumundaki vezir hükümdarın yardımcısı ve diğer
yöneticilerin amiridir. Satranç tahtasındaki oyun savaş
alanındaki devlet yönetimine benzer. Vezir hükümdarı
Çalışma No.: 27
koruduğu gibi aynı zamanda savaşta şaha yardımcı olur.
1. Hükümdarın güvenliği ve huzuru için saray ve halkın irtibatı- Satrançta da en aktif taş vezirdir.
nı sağlayan hükümdarın sağ kolu olan kişilerdir.
2. Verilen örneklerden de anlaşıldığı gibi hâcipler, hayırlı, güve- Çalışma No.: 31
nilir, iyi ahlaklı, merhametli, adil ve dürüst olmalılardır.
1. a) Şah sözcüğü hükümdar, sultan, padişah anlamındadır; zade
3. a) Devletin büyümesiyle birlikte ihtişamlı saray hayatının sözcüğü ise oğul, erkek evlat anlamına gelmektedir.
ortaya çıkması, bir taraftan herkesle görüşmeyi zorlaştırmış, b) Şehzade terimi hükümdar oğlunu ya da onun ailesinden
diğer taraftan yöneticilerin güvenliğinin korunması ihtiyacını gelen erkek çocukları ifade eder, denilebilir.
doğurmuştur. Devlet adamlarını koruyan ve onların halkla
münasebetlerini düzenleyen şahıslara duyulan ihtiyaç hâcip 2. I. İdari alanda eğitim
denilen görevlilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Zaman II. Askerî alanda eğitim
içinde görev yetkileri genişleyen hâciplik makamı kurumsal-
laşmıştır. III. Kültürel alanda eğitim
b) Hâciplerin hükümdarlarının sırlarını bilmeleri zaman zaman 3. Şehzadelerin aldığı eğitimin niteliği yalnız hanedanın değil,
suistimallere neden olabileceği gibi ayrıca hükümdarın hal- aynı zamanda ülke halkının kaderi açısından da belirleyicidir.
kından uzaklaşmasına halkını tanıyamaz ve idare edemez hâle İyi eğitim almış, yetenekli hükümdarlar devletlerinin parlak
gelmesine de neden olabilir. dönemler yaşamasında büyük önem ve katkıya sahiptir.

Çalışma No.: 28 Çalışma No.: 32
1. Devlet yönetiminde hangi işin nerede ve nasıl çözüleceği 1. Selçuklularda erkek çocuklarına melik ismi verilmektedir. Os-
konusunda hâciblik aktif rol oynamıştır. Milletin sorunlarının en manlıda ise şehzade denilmektedir. Her ikisi de tahtın gelecekte-
üst makama kadar ulaşmasını sağlamıştır. Hâciblik kurumu ile ki varisleri konumundadır. Doğumlarından itibaren her hususta
devlet yönetimini aksatacak angarya işlerin de önüne geçilmiştir. titizlikle yetiştirilmektedir.

247