Page 372 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

TARİH 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

lazgirt Muharebesi’yle Anadolu’nun kapıları açılmış ve ilk
Çalışma No.: 8
Türk beylikleri kurulmuştur. Ayrıca Türkmenler, Anadolu’ya
1. İslamiyet inancıyla ile ilgilidir. yönlendirilerek Anadolu’nun Türkleştirilmesi ve İslamlaştı-
rılması sağlanmıştır.” şeklinde cevaplar vermesi beklenir.
2. “Alp” kelimesi gazinin Türkçe karşılığı olarak kabul edilebi-
lir. Türklerin İslâmiyet’e girmesinden sonra bazen “alp gazi” 3. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Anadolu’nun kapı-
biçiminde söylenen bu kelime, tasavvuf cereyanlarının tesiriyle ları Türklere açılmış ve ilk Türk beylikleri kurulmuştur.
“alp eren” şeklinde de kullanılmıştır. Anadolu’nun Türkleşmesi, İslamlaşması ve mimarileşmesi
3. İslamiyet’le birlikte ortaya çıktığı dönemde İslâmiyet’i yaymak, sağlanmıştır. Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi Haçlı
Müslümanların yönetimindeki toprakları genişletmek gibi Seferlerine neden olmuştur.” şeklinde cevaplar vermesi
gayretler uğrunda akınlara katılmak ve “cenk etmek” anlamında beklenir.
kullanılmıştır. Devletin parçalanması sürecinde Gazi Osman
Paşa ve Gazi Mustafa Kemal örneklerinde görüldüğü gibi daha Çalışma No.: 12
çok vatanı savunan kahraman ya da İstiklâl Savaşı gazileri
örneğindeki gibi vatan savunmasına katılanlar anlamında kulla-
nımı XX. yüzyıla kadar sürmüştür. 1. Yönerge:
1. Bizans İmparatorluğu, geleneksel olarak Roma İmparatorlu-
Çalışma No.: 9 ğu’nun pek çok özelliğini taşıdığı için Roma İmparatorluğu’nun
devamı olarak değerlendirilir. Bizans halkı, devletlerini tarih
1. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “İslamiyet’i yaymak ya boyunca Roma İmparatorluğu olarak adlandırmış, kendine Bi-
da korumak amacıyla Müslüman olmayanlara karşı yapılan zans dememiş aksine “Romalı” ifadesini kullanmıştır. Bizans
savaş, din uğruna savaşmak.” şeklinde cevaplar vermesi adının kullanım alanı ise sadece Konstantinopolis şeklinde ye-
beklenir. niden adlandırılan Byzantion yerleşim birimiyle sınırlı kalmış-
tır. Bu nedenle Doğu Roma, Byzantion şehrini merkez kabul
2. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Anadolu’nun Türkleşmesi ettiği için de zamanla devletin adı “Bizans” olarak kullanılmaya
ve İslamlaşması sürecinde gaza ve cihat anlayışı büyük bir başlamıştır
önem arz etmiştir. Selçuklular ile başlayan süreçte Osmanlı
Devleti’nin kuruluş yıllarında da padişahların güçlü İslami 2. Bizans İmparatorluğu, geleneksel olarak Roma İmparatorlu-
duygularla ve cihat anlayışıyla hareket etmeleri, Anadolu’nun ğu’ndan pek çok özelliği taşıdığı için Roma İmparatorluğu’nun
yurt edinilmesini ve İslamlaşmasını hızlandırmıştır. Sınır devamı olarak değerlendirilir. Bizans halkı, devletlerini tarih
komşusu durumuna gelinen gayrimüslim unsurlara karşı boyunca Roma İmparatorluğu olarak adlandırmıştır. Bizans adı-
yürütülen mücadele İslamiyet’in yayılmasında çok etkili nın kullanım alanı ise sadece Konstantinopolis şeklinde yeni-
olmuştur.” şeklinde cevaplar vermesi beklenir. den adlandırılan Byzantion yerleşim birimiyle sınırlı kalmıştır.
İmparatorluk yaşadığı müddetçe kendine Bizans dememiştir.
3. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Paul Wittek’in ortaya Devletin resmi adı Roma Devleti’dir.
attığı “gaza tezi”, Türkiye’de Mehmed Fuat Köprülü’nün de
yaptığı katkılarla son dönemlere dek yaygın bir şekilde kabul
görmüştür. Fakat farklı bakış açıları, erken dönem Osmanlı 2. Yönerge:
tarihine dair tartışmaları yeniden alevlendirmiştir. Köprülü, 1. Türklerin çeşitli sebeplerden dolayı anayurtlarından ayrılma-
gazanın önemini yadsımamakla birlikte beyliğin kuruluşunda ları ile başlayan Kavimler Göçü neticesinde Roma İmparator-
etkili olan farklı unsurların da göz ardı edilmemesi gerekti- luğu’nun bölünmesine kadar gidecek olan önemli gelişmeler
ğinin ve kısa zamanda büyüyüp gelişmenin sadece gazaya yaşanmıştır. Türklerin önlerinde bulunan Germen kavimlerini
bağlanmasının hatalı olacağının altını çizmiştir.” şeklinde batıya doğru itmeleri, bu kavimlerin Roma İmparatorluğu’nun
cevaplar vermesi beklenir. sınırlarını tehdit etmesine neden olmuştur. Bu karışık dönemde
tek başına tüm ülkenin imparatoru olan Diocletianus Kavimler
Göçü ve Türk akınlarının da etkisiyle bu büyük ülkeyi tek ba-
Çalışma No.: 10
şına yönetmekte zorlanmış, ülkenin yönetimini kolaylaştırmak
1. Yapılan savaş neticesinde bir şehrin, bölgenin veya ülkenin ele için kendi kararıyla ülkesini doğu ve batı olarak ikiye bölmüştür
geçirilmesidir. (Batı Roma ve Doğu Roma).
2. Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’da başlayan fetih hareket- Roma İmparatorluğu ikiye bölünmüştür ama bu bölünme iki
farklı devletin ortaya çıkarılması için yapılmamıştır. Bu bölün-
leri neticesinde ilk Türk beylikleri kurulmuştur. Geçen süreç mede temel amaç çok büyük boyutlara ulaşmış toprakların ida-
içerisinde Selçuklular güçlenmiş ve hem beylikleri egemenliği resini kolaylaştırmak, imparatorluğu Kavimler Göçü ’ne karşı
altına almış hem de Bizans’a karşı başarılı mücadeleler etmiştir. çok daha etkili bir hâle dönüştürmekti. Ancak zamanla Batı ve
Böylece yeni yerler fethederek sınırlarını genişletmiştir. Fe- Doğu Roma arasında dil, din ve toplumsal özellikler bakımın-
tihlerle birlikte Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması da dan farklılıklar yaşanmıştır. Batı Roma 476’da yıkılırken Doğu
hızlanmıştır. Roma (Bizans) 1453’te Fatih’in İstanbul’un fethine kadar siyasi
3. Devletlerin sınırları değişir, fethedilen topraklarda yeni devlet- varlığını devam ettirmiştir.
ler kurulur, siyasi, sosyal, kültürel, dinî ve ekonomik alanlarda
çeşitli değişimler yaşanır. 2. • Bazilika Sarnıcı (Yerebatan Sarayı)
• Bozdoğan (Valens) Kemeri
• Aya Sofya
Çalışma No.: 11
• Chora Kilisesi (Kariye Camii)
1. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Meydan savaşlarında • Ayia Theodosia Kilisesi (Gül Camii)
uygulanan Türk savaş taktiği olup hilal ya da turan taktiği
olarakda bilinir.” şeklinde cevaplar vermesi beklenir. • Pantokrator Kilisesi (Zeyrek Camii)
• Aya İrini Kilisesi
2. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Büyük Selçuklu Devleti
batı yönündeki fetih planları çerçevesinde Anadoluya keşif • Hipodrom (Sultan Ahmet Meydanı)
seferleri yapıldıktan sonra Anadolu’yu yurt edinmek amacıy- • Çemberli Taş Sütunu
la fetih hareketlerine girişmiştir. Hanedan mensuplarını ve • Galata Kulesi
komtanlarını Anadolu’ya fetih amacıyla göndermiştir. Ma-
• Kız Kulesi
• Dikilitaş
244