Page 153 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

93
KİMYA 11

6. ÜNİTE : KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE > 6.3. Sulu Çözelti Dengeleri > 6.3.9. Sulu Ortamlarda Çözünme-Çökelme Den-
geleri
Kavram : Çözünürlük Çarpımı
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi
Çalışmanın Adı BÖBREK TAŞLARI 15 dk.
Çalışmanın Amacı Çözünme-çökelme tepkimeleri ile çözünürlük çarpımını ilişkilendirme.

Yönerge: Aşağıda böbrek taşlarının oluşumu ile ilgili bir metin verilmiştir. Metinden yola çıkarak soruları
cevaplayınız.

Vücudumuz ihtiyaç fazlası bazı mineralleri ve
zararlı maddeleri idrar yolu ile dışarı atar. İdra-
rımızda kalsiyum, potasyum, okzalat, ürik asit,
fosfat gibi birçok madde bulunur. Bu maddeler
belli bir değere kadar idrarda çözünmüş hâlde
bulunurken derişimlerinde artış meydana gelirse
doygunluğa ulaşarak kristaller hâlinde çökerler.
Bu kristallerin böbreklerde birikmesi sonucunda
ise böbrek taşları oluşur. En sık görülen böbrek
taşı kalsiyum okzalat (CaC O ) kristalleridir. Kal-
2 4
siyum okzalat iyonik yapılı bir bileşik olmasına
rağmen suda az çözünen bir tuzdur. Büyük kıs-
mı çözünmeden kalır. Bu nedenle böbrek taşı
oluştuktan sonra tekrar kendiliğinden çözüne-
mez ve tıbbi destek gerektirir. Kalsiyum okzalat
gibi suda az çözünen tuzlarda, iyonlar ile katı
kristali arasında bir denge kurulur.

CaC O ⇌Ca + + C O 2-
Görsel 1: Böbrek içerisinde oluşmuş taş 2 4(k) 2 (suda) 2 4 (suda)

Denge bağıntısı yazılırken saf katı ve sıvılar yazılmadığı için,
+
K = [Ca ]. [C O ] şeklinde olur. K yerine K ifadesi kullanılır ve bu ifadeye “çözünürlük çarpımı”
2-
c 2 2 4 c çç
denir.
K değerinin hesaplanmasında iyonların molarite cinsinden derişimleri kullanılır.
çç
1. Aşağıda verilen tuzların suda çözünme denklemlerini ve K bağıntılarını yazınız.
çç
a) PbI
2
b) Al(OH)
3

c) Ca (PO )
3 4 2
2. Al(OH) tuzunun belli bir sıcaklıktaki çözünürlüğü 10 mol/L olduğuna göre aynı sıcaklıkta Al(OH) 3
-8
3
tuzunun çözünürlük çarpımı kaçtır?

151