Page 180 - Kimya 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

101
KİMYA 9

5. ÜNİTE : DOĞA VE KİMYA > 5.2. Çevre Kimyası > 5.2.2. Çevreye Zarar Veren Kimyasal Kirleticilerin Etkilerinin Azaltılması
Kavram : Sera Etkisi
Genel Beceriler : Karar Verme Becerisi
Alan Becerileri : Deney Düzeneği Kurma ve Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı SİYAH ALTIN: KOMPOST 20 dk.
Çalışmanın Amacı Sera gazlarının Dünya atmosferi için önemini ve sera gazları fazlalığının yıkıcı etkisini açıklayabilme.

Yönerge: Metin ve deneyden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Günümüzde tüm insanlığı etkileyen en önemli problemlerden biri iklim değişikliğidir. İklim değişikli-
ğine sebep olan birçok etken vardır. Bu etkenlerin altında yatan en önemli sebep de insanoğlu ve
onun yaşam şekli yani insanlığın ayak izidir. Bu etkenlerden en bilindik olanı sera gazlarıdır. Peki
sera adı verilen şey nedir? Seralar, insanların tarımsal faaliyetleri için kullandığı, camdan ya da nay-
londan duvarları ve tavanları olan yapılardır. Seraların içi kışın bile sıcaktır çünkü güneş ışınları, içe-
risindeki bitkileri ve havayı ısıtırken ısı içeride cam ya da naylon sayesinde muhafaza edilir ve dışarı
çıkamaz. Böylelikle güneş ışığı aldığı saatlerde gittikçe ısınan seralar, geceleri de sıcak kalabilir.

Görsel: Sera etkisi
Sera gazları; su buharı, karbondioksit, metan, azot oksit, ozon ve kloroflorokarbonlar gibi bazı kim-
yasalları içerir. Eğer sera gazları olmasaydı dünya buzlarla kaplı bir çöl olurdu çünkü sera gazları
dünyadaki ısının uzaya kaçmasını engelleyerek dünyayı yaşanabilir hâle getirir. Bu ısı tutma olayına
“sera etkisi” denir. Nasıl ki sera gazı eksikliği dünyanın çok soğumasına neden oluyorsa aynı şekil-
de sera gazlarının fazla olması da dünyayı çok sıcak bir hâle getirir. Fosil yakıt tüketimi, ormanların
azalması, yanlış tarım ve hayvancılık sera etkisini artıran etmenlerdendir.
Oranı binlerce yıldan beri değişmemiş olan metan gazı, son birkaç yüzyılda iki katına çıkmış ve
1950’den beri de her yıl %1 artmıştır. Yapılan son ölçümlerde ise metan seviyesinin 1,7 ppm düze-
yine ulaştığı görülmüştür. Bu değişiklik CO 2 seviyesindeki artışa göre az olsa da metanın CO 2’den
21 kat daha kalıcı olması nedeniyle en az CO 2 kadar dünyayı etkilemektedir. Çöplüklerin büyük yer
kaplaması sorun yaratmaktadır. Organik çöplerden pek çoğu ayrışarak büyük miktarda metan salgı-
lamakta, bu gaz da özellikle iyi havalandırması olmayan ve kontrol altında tutulmayan eski çöplük-
lerde patlamalara ve içten yanmalara neden olmaktadır. Daha da önemlisi atmosfere salınan metan
oranı artmakta ve bunun sonucu olarak da sera etkisi tehlikeli boyutlara varmaktadır.
Organik atıkların depo sahasında bozunması sonucu ortaya çıkan metanı önleme yollarından biri de
kompost yapımıdır. Kompost, organik maddelerin daha basit organik ve inorganik maddelere ayrıştı-
rılması işlemidir. İyi bir kompost; bitki besin elementi, organik madde ve yararlı organizmalar açısın-
dan zengindir. Kompostlaştırma aslında doğada her yerde var olan bir süreçtir ve ekosistemdeki bir
besin geri dönüşümüdür. Kompost yapımı, bu doğal olayın iyi bir şekilde incelenip taklit edilmesiyle
oluşan bir prosesler zinciridir. İşletmelerde, evde hatta okulda kolaylıkla kompost yapılabilir.
179