Page 112 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 60
2. ÜNİTE : İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ > 2.2. Yazının Gelişimi
Kavram : Hiyeroglif
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı RESİMLİ ANLATI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Hiyeroglifin gelişim sürecini açıklayabilme.

Yönerge: Verilen metin ve görsellerden faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

HİYEROGLİF
Hiyeroglif, nesnelerin basitleştirilmiş resimlerine dayanan bir yazı
sistemidir. “Resim yazı” terimiyle de ifade edilir. Tarihte en iyi bilinen
örneği Mısır hiyeroglif yazısıdır (Görsel 1). Bir varlığı anlatırken önce
resim çizilirdi. Daha sonra hece yazma aşamasına geçilerek bazı
hecelerdeki sesler ayrı ayrı yazılırdı. Yaklaşık 700 farklı sembol bu-
lunan hiyeroglif yazıda, harflere karşılık gelen simgeler 24 tanedir.
Önceleri yalnız taşlara kazılan hiyeroglifler, maden, ostrakon, ahşap,
deri gibi çeşitli yazı yüzeylerine uygulanmış, bir süre sonra da boya-
larla papirüse çizilmeye başlanmıştır. Hiyerogliflerin, bir çeşit kalem Görsel 1: Hiyeroglif yazı örneği
ve boyalarla papirüslere çizilmesinden dolayı şekiller sadeleştirildi
ve kısaltıldı. Bu durum resimden daha çok şekle kaçan “hiyeratik”
yazısını doğurmuş; daha da basitleştirilip pratikleştirilmesiyle hiyera-
tik yazı evrim geçirerek “demotik” yazı meydana çıkmıştır. Hiyerog-
lifler satır ya da sütun halinde yazılıp okunabiliyordu. Satır yazısında
okuma-yazma yönü hayvan figürlerinin yüzlerinin baktığı yöne bağlı
olarak (hayvan figürleri sağa bakıyorsa sağdan sola doğru) okunu-
yordu. Hiyeroglif günümüzde ölü bir yazı sistemidir.
Tarihte bilinen ilk hiyeroglif yazısı örneği Eski Mısır uygarlığında or-
taya çıkmıştır. Mısır yazısı, Sümerlerin çivi yazısından sonra insanlık
tarihinin en eski ikinci yazı sistemidir.
Tarihte Eski Mısır uygarlığı dışında da hiyeroglif yazısı kullanılmış-
tır. Bu yazı sistemleri Mısır uygarlığının herhangi bir etkisi olmadan
bağımsız olarak ortaya çıkmıştır. Anadolu, Girit ve Güney Amerika Görsel 2: Papirus
gibi birçok bölgede bu yazı sisteminin farklı örneklerine rastlanır. Bu
yazıların her biri kendisine özgü özellikler gösterir.
Eski Mısır’da papirüslerde kullanılan yazıda duvar yazılarına göre
daha basitleştirilmiş, resimden çok yazı karakterlerine benzer sem-
boller kullanılıyordu (Görsel 2).
İlkçağ’da Anadolu’da çivi yazısının yanı sıra resim yazı da kullanıl-
mıştır. Eski Anadolu dillerinden Luvice’nin yazımında bu yazı sistemi
kullanılmıştır. İlk olarak MÖ 1400 yılı civarında Hititler Dönemi’nde
ortaya çıkmıştır (Görsel 3).
Görsel 3: Suhi Yazıtı

109