Page 278 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 148
6. ÜNİTE : TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ > 6.4. Oğuzların İslamiyet’i Kabulü
Kavram : Bâtıniler
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı HASAN SABBAH’IN SUİKASTÇILARI 15 dk.
Çalışmanın Amacı Bâtınilerin genel özelliklerini ve faaliyetlerini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metni dikkate alarak soruları cevaplayınız.

Bâtınilik Nedir?
İslâm düşünce tarihinde Bâtınilik, nasları zâhir-bâtın ayırımına tâbi tutarak te’viller yapan, İs-
lâm’ın temel hükümlerini (zarûrât-i dîniyye) bütün Müslümanların anlayışından farklı olarak
yorumlayıp din anlayışlarını inkâr sınırına kadar götüren itikadi fırkalar yanında, son derece
gizli bir şekilde teşkilatlanmış örgütler vasıtasıyla merkezî idareye karşı girişilmiş isyan faaliyet-
lerinin başını çeken çeşitli siyasî gruplar için de kullanılmış ortak bir lakaptır.
(Avni İlhan, “Bâtıniyye”, TDV İslâm Ansiklopedisi)

Neden Alamut?
Hem davetini geniş kitlelere yaymak hem de Nizâmü’l Mülk’ün adamlarınca yakalanmamak için
güvenli, müstâhkem bir mevki kurmak isteyen Hasan Sabbâh bunun için Kazvîn’in kuzeydoğu-
sunda Rûdbâr vadisi yanında Elbruz Dağları üzerinde kurulmuş olan Alamut Kalesi’ne yerleşme-
yi uygun gördü. Hasan Sabbah kaleyi ele geçirir geçirmez burayı merkezi bir üs hâline getirmek
için gerekenleri yapmaya başladı. Kalenin ambarlarını ve su kaynaklarını genişletti, duvarlarını
güçlendirdi. Yalnızca kaleyle ilgilenmekle kalmayıp Alamut vadisinde de sulama sistemini iyileş-
tirip tarımsal üretimi arttırdı. Kaleye ulaşımı zorlaştırmak için vadiye ağaçlar diktirdi.

Fedailerin teşkilattaki önemi nedir?
Fedâîler; sivil ve devlet erkânı kişileri tehdit etmek ya da hançerle gerçekleştirdikleri suikast
sonucu onları ortadan kaldırmakta kullanılan, küçük yaştan itibaren eğitim alan, mezhepleri uğ-
runa aldıkları her emri körü körüne yerine getirmeye hazır gençlerdir. Bâtıniler, mevcut siyasi ve
dinî düzeni yıkıp kendi görüşlerini kabul ettirmek için her yolu mübah saymışlar, kendilerine has
hançerle değerli devlet adamlarını öldürerek ve Selçuklu hâkimiyetindeki kaleleri zapt ederek
etrafa dehşet saçmışlardır.

Selçuklular Dönemi’nde Bâtıniler:
Nizâmü’l Mülk, Bâtınilik hareketinin ileride Selçuklular için büyük tehlike yaratacağını sezerek
Sünniliğe düşman mezheplerle sadece silahlı değil ilmî ve fikrî mücadelenin de gerekliliğini
savundu. Bu amaçla Sultan Alparslan’ın desteği ve yardımlarıyla onun devrinde ve daha sonra
Sultan Melikşah zamanında başta Bağdat olmak üzere birçok şehirde “Nizâmiye Medreseleri”ni
inşa ettirdi. Sultan Melikşah dönemi Bâtıniler ile fikrî mücadelenin yanı sıra uzun yıllar boyunca
sürecek askerî mücadelenin de başladığı bir dönemdir. Sultan Berkyaruk ve Sultan Muahmmed
Tapar dönemlerinde bu mücadeleler devam etmiştir.
(Kaya, P. (2008). Büyük Selçuklular Döneminde Bâtıniler ile Yapılan Mücadeleler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi’nden düzenlenmiştir.)

275