Page 282 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 150
6. ÜNİTE : TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ > 6.5. Büyük Selçuklu Devleti’nde Yönetim ve
Toplum Yapısı
Kavram : Divan-ı Saltanat
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yoruml Becerisi
Çalışmanın Adı DİVAN-I SALTANAT 15 dk.
Çalışmanın Amacı İlk Türk-İslam devletlerinde yönetim teşkilatlanmasına yönelik gelişmeleri kavrayabilme.

1. Yönerge: Aşağıdaki tabloda yer alan bilgilerin hangi kavrama ait olduğunu belirleyerek uygun
kutucukları işaretleyiniz.

DİVAN
Divan, devlet idaresindeki muhtelif idarî, mali ve askerî hizmetlerin yerine getirilmesinde kullanılan
defterlere, bunların ve devlet memurlarının bulunduğu yere verilen isimdir. İslam dünyasında, ilk
defa Hz. Ömer’in vergi gelirlerini dağıtmak için kurduğu divan teşkilatıyla yaygın bir şekilde kulla-
nılmaya başlanan “divan” tabiri Emeviler ve bilhassa Abbasiler zamanında, başta askerî ve mali
sahalar olmak üzere çeşitli devlet hizmetlerine bakan müesseselere isim olarak verilmiştir.

Divan-ı Divan-ı Divan-ı Divan-ı Divan-ı
Saltanat İstifa Tuğra İşraf Arz
Büyük Selçuklular’da devlet işlerinin görüşülüp karara bağ-
landığı kurumdur.
Divan-ı İnşa, Divan-ı İstifa, Divan-ı İsraf ve Divan-ı Arzdan
oluşan büyük divandır.
Devletin iç ve dış bütün yazışmalarının idaresi ve belgelerin
hazırlanması ile emirnamelere sultanın tuğrasını çekmekle
görevli kurumdur.
Sultandan sonra divanın en büyük görevlisi olan vezirin baş-
kanlığında toplanan kurumdur.
Türk-İslam devletlerinde devlet idaresinde farklı adlandır-
malarla devamlılık göstermiş olan kurumdur.
Berat ve resmî işlerin çıkışının ve mali işlerin gündeme gel-
diği divandır.
Sahib-i divanlarla birlikte sultanın uygun göreceği görevlile-
rin katıldığı kurumdur.
Devletin bütün mali işlerinden sorumlu olan divandır.

İslam dünyasında meşveretin işletildiği kurumdur.

Devlet yönetimindeki daireleri teftiş eden divandır.

Ordunun umumi idaresiyle görevli olan divandır.

Günümüz Bakanlar Kurulu işlevini yerine getiren kurumdur.

279