Page 25 - Biyoloji 10 | KAZANIM KAVRAMA ETKİNLİKLERİ

4 BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

• Canlıların beslenme ilişkilerinde üreticilerden başlayarak son tüketicilere kadar canlıların dikey dizilimine
“besin pramidi” denir.

• Bir besin piramidinin her bir basamağındaki canlıların toplam kütlesine “biyokütle (biyomas)”denir.

NOT: Üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe biyokütle azalır.

%10 Kuralı: Besin zincirinde bir trofik düzeydeki enerjinin sadece %10’luk kısmı bir üst trofik düzeye aktarılır.
Geri kalan enerji, canlıların metabolizmasında kullanılır. Bir kısmı ise ısı ve sindirilmeyen atık olarak dışarı verilir.
• Besin ağlarında bulunan ve ekosistemin bütünü üzerinde etkili olan türlere “kilit taşı tür” denir. Bu canlılar
yok olursa besin ağındaki diğer canlılar ve ekosistem zarar görür.
• Doğal olarak yaşadığı ekosistemden başka bir ekosisteme giren ve burada aşırı çoğalıp tüm ekosistemi etkisi
altına alan türlere “istilacı türler” denir.
• Cıva ve kurşun gibi ağır metaller, tarım ilaçları ve deterjanlar gibi canlılar üzerinde zehirli ve zararlı etkileri
olan maddeler farklı yollarla su kaynaklarına ulaşır. Buradan ilk trofik düzey olan üreticilerin vücuduna daha
sonradan diğer trofik düzeylerdeki organizmaların dokularında giderek artan oranda (yaklaşık 10 katı kadar)
birikir. Buna “biyolojik birikim” denir.

Tarım İlaçlarından Su Kaynakları
DDT
Fitoplanktonlar
Kara Bitkileri
Zooplanktonlar

Kemirgenler Böcekler İnsan Balıklar

Yırtıcı Ku lar Sağlık Balıkçıl Ku lar
Problemleri (Martı,
pelikan vb.)

24