Page 16 - Coğrafya 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü COĞRAFYA 10 3

2. Yönerge Türkiye’deki endemik bitkiler ile dağılışlarının ilişkilendirilmesi sağlanır.
Örnek Sorular:
Aşağıdaki soruları metne ve Türkiye’de endemik bitki miktarı dağılışı haritasına göre cevaplayınız.

TÜRKİYE'NİN BİTKİ ZENGİNLİĞİ ENDEMİK VE RELİKT BİTKİLER
Endemik bitkiler yeryüzünün çok dar bir bölgesinde, doğal olarak yetişen bitkilerdir. Yayılış alanları bir dağ, bir
ada, bir yarımada, dağlar arasındaki derin bir vadi veya çukurlar olabilir. Bu tür alanlar çevresinden daha farklı
iklim özellikleri (mikroklima alanı) gösterir ve bitkilerin yayılışını zorlaştırır. Böylece endemik türlerin ortaya
çıkmasına neden olur. Türkiye'nin engebeli yer şekillerine sahip olması, birçok mikroklima alanı oluşmasına
neden olmuştur. Bu nedenle Türkiye'de endemik bitkiler oldukça fazladır. Türkiye'deki tespit edilmiş 12.000
civarındaki bitki türünün yaklaşık 3.800'ü endemik türlerden oluşur. Endemik türlerin büyük çoğunluğu otsu
ve çiçekli bitkilerdir. Örneğin İtecik lalesi (Uşak), sarı meyan (Konya), ters lale (Van) bunlardan sadece birkaçı-
dır. Türkiye'de endemik ağaç türleri de vardır. Köyceğiz Gölü çevresindeki sığla (günlük) ağacı, Batı Toroslar'da
Davraz ve Dedegöl dağlarındaki kasnak meşesi, Teke Yarımadası ve Datça Yarımadası'ndaki Datça hurması,
Zonguldak Yenice'deki Istranca meşesi, Kazdağı'ndaki Kazdağı köknarı, Kastamonu ve Yozgat yöresindeki İspir
meşesi Türkiye'deki başlıca endemik ağaçlardır.
Türkiye'deki bitki türlerinin bir kısmı geçmiş jeolojik zamanlarda yaşanmış iklim dönemlerinden bugüne ula-
şan relikt bitkilerdir. Türkiye'de iklim değişmeleri yaşansa bile değişimden fazla etkilenmeyen bazı alanlarda
mevcut bitki örtüsü varlığını korumuştur. Örneğin Karadeniz iklim bölgesindeki Karadeniz kıyıları ile Kelkit
Vadisi'nde görülen kızılçam ve maki bitkileri relikttir.
Türkiye'yi adeta doğal bir bitki müzesine dönüştüren, birçok yönden yararlanılan, zenginlik kaynağı endemik
ve relikt bitkiler tahrip olduğunda bu bitkilerin doğal bir şekilde tekrar ortaya çıkması mümkün değildir. Dola-
yısıyla bu bitki zenginliğinin korunması, millî bir görevdir.

Harita 2: Türkiye’de endemik bitki miktarı dağılışı (Atalay, İ., Efe, R. 2015)

1. Türkiye’de endemik bitki miktarının en fazla olduğu alanlar nerelerdir?

2. Türkiye’de dağlık alanların dağılışı ile endemik bitki miktarlarının dağılışı arasında nasıl bir bağlantı
olduğu söylenebilir?

3. Tahrip edildiğinde doğal bir şekilde bir daha ortaya çıkması mümkün olmayan endemik ve relikt
bitki türlerimizi korumak için sizce ne tür çalışmalar yapılmalıdır?

15