Page 18 - Felsefe 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri
P. 18
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FELSEFE 10 4
3. ÜNİTE: Felsefenin Temel Konuları ve Poblemleri
Konu DİN FELSEFESİ 20 dk.
Kazanımlar 10.3.5. Din felsefesinin konusunu ve sorularını açıklar.
1. Yönerge
Öğrencilerden aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplandırmalarını isteyiniz.
TANRI FİKRİ VE FELSEFE
İnsanoğlunun içinde yaşadığı dünyayı-hayatı anlama ve açıklama, aynı zamanda bu dünya içerisinde kendisine
bir konum belirleme sürecinde Tanrı’ya olan inanç/inançsızlık büyük bir önem arz etmektedir. İnsanoğlunun
fizikötesi ve aşkın âlemle ilişki kurmasının, dolayısıyla yaşadığı hayatı anlamlandırmasının temel araçlarından
birisi olan dinler, Tanrı’nın varlığını kabul ederek onu insan ile ilişkilendirirken insan düşüncesinin ürünü
olan felsefeler, bu konuda çok çeşitli ve birbirinden farklı tavırlar sergilemişlerdir. Dinler ve felsefi ekoller ele
alındığında tarih boyunca insanoğlunun Tanrı ile kurmuş olduğu ilişki biçimlerinden en köklü ve en temelli
olanı teizmdir. Felsefe tarihi boyunca Tanrı-evren ve Tanrı-insan ilişkisini belirlemede teizmin yanında deizm,
panteizm ve panenteizm gibi farklı Tanrı tasarım ve tasavvurları ortaya çıkmıştır.
• Teizm, bütün varlıkların yaratıcısı olan bir Tanrı’nın var olduğuna inanan düşünce akımıdır.
• Ateizm ise tüm Tanrılara, ruhsal varlıklara, metafizik inançlara ve dinlere inanmayan, gerçekliği din yo-
luyla açıklamayı kabul etmeyen bir felsefi düşünce akımıdır.
• Deizm, evrenin bir yaratıcı tarafından yaratılıp daha sonra bu yaratıcının insanı kendi başına bıraktığını
kabul eden bir felsefi akım ya da inanç biçimidir. Deizm, peygamberleri ve kutsal kitapları reddeder. Deizm
inancına göre Tanrı, evrene ve dünyaya müdahale etmemektedir.
• Panteizm ya da tüm tanrıcılık, evreninin bütünün Allah olduğunu ileri süren felsefi görüştür. Bu görüşe
göre her şey Allah’tır; biz insanlar, ağaçlar, doğa yasaları her şey Allah’ın parçasıdır. Panteizm’e göre
Allah evrenle özdeştir, ondan ne fazladır, ne azdır.
• Panenteizm, tanrının evren ve tüm varlıkları özünden yarattığı ve evrene aşkın, evrenin bilincinde mutlak
ve değişmez bir varlık olarak egemen olduğu inancıdır. Bu tanımlardan hareketle ilahi dinlerin teizm
düşünce akımını temsil ettiği söylenebilir.
• Agnostisizm, ilahi veya doğaüstü varlıkların bilinmediğini, bilimsel olarak ispatlanamadığı ve gözlem-
lenemediği sürece bilinemez olduğunu savunan felsefe akımıdır.
Ateizm, teizme bir tepki olarak doğmuş; varlığını ve tanımını teizmden almıştır. Temelde teistik Tanrı anlayışının
reddi olan ateizm, zaman zaman deizm, panteizm ve agnostisizm gibi birbirinden farklı felsefi ekollerin Tanrı
konusuna farklı yaklaşımları ile karıştırıldığı için Tanrı’ya inandığı hâlde onu farklı şekillerde yorumlayan bazı
kimseler ateist olarak nitelendirilmişlerdir.
Fransız Devrimi ile temeli atılan ve insanı mitolojiden, hurafelerden ve dinî anlayışlardan arındırıp aklın emri-
ne verme amacını güden aydınlanma hareketinin sonucunda batıdaki Hristiyan anlayış, yerini aydınlar arasında
“doğal din” denilen deistik bir din ve Tanrı anlayışına bırakmıştır. Bu anlayışa göre Tanrı’nın insana bir lütfu
olan akıl, insanın hayatını anlamlandırıp yönetebileceği tek araç olup o, ancak kendisine uygun olan inançları
kabul edebilir. Bu anlayış bilimsel doğrular gibi dinsel doğruların da ancak akılla temellendirilmesi gerektiğini
söyler.
Ferhat Akdemir, http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D00095%5C2005_18-19/2005_18-19_AKDEMIRF.pdf, Bu etkinlik için düzenlenmiştir.
1. Din, insan ve toplum yaşamını nasıl etkilemektedir?
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2. İnsanın Tanrı’nın varlığı ile ilgili düşünmesinin nedeni nedir?
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
17
