Page 17 - Fizik 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

4 FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge Doğrusal su dalgalarının parabolik engellerden yansıması açıklanır.

Parabolik engelin çukur yüzeyine gelen doğrusal su dalgaları, engelden yansıdıktan sonra bükülerek
dairesel dalgalar şeklinde bir noktada toplanır. Daha sonra bu noktadan dairesel dalgalar şeklinde tekrar
yayılır (Görsel 3). Dalgaların toplandığı ve tekrar yayıldığı bu noktaya çukur engelin odak noktası denir.
Odak noktası engel ile küresel yüzeyin merkezi arasındaki uzaklığı iki eşit parçaya bölen noktadır ve F
ile gösterilir (Görsel 4).

Çukur
engel Gelen doğrusal
su dalgaları
r
F F O

Yansıyan
dalgalar

Görsel 3: Doğrusal dalgaların çukur engelden yansıması Görsel 4: Çukur engelin odak noktası
Parabolik engelin tümsek yüzeyine gelen doğrusal dalgalar, engelin arkasındaki bir noktadan gelen dai-
resel dalgalar şeklinde yansır. Bu nokta da parabolik engelin odak noktasıdır (Görsel 5).

Yansıyan
dalgalar

F

Gelen doğrusal Tümsek
su dalgaları engel
Görsel 5: Doğrusal su dalgalarının tümsek engelden yansıması
Örnek Soru
Su derinliği sabit bir dalga leğeninde şekildeki gibi gönderilen doğrusal dalga, engelden yansıdıktan son-
ra K noktasında odaklanıyor.

L K

Çukur
engel Doğrusal su dalgası

Engelden yansıyan dalganın L noktasında odaklanması için
I. Engeli şekilde gösterilen ok yönünde hareket ettirmek
II. Engelin yarıçapını küçültmek
III. Engelin yarıçapını büyütmek
işlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir?
Cevap: Engeli ok yönünde kaydırırsak K noktasında odaklanan su dalgaları K'nin ilerisinde odaklanacaktır. Bu durumda I. işlem yanlıştır.
Engelin yarıçapının küçülmesi, odak noktasını küçülteceğinden su dalgaları L noktasında odaklanabilir. Bu durumda II. işlem doğru, III. işlem
yanlıştır.

16