Page 8 - Fizik 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10 2

3. Yönerge Bir ortamdan başka bir ortama geçerken yansıyan ve iletilen atmaların özellikleri açıklanır.

Birim uzunluktaki kütlesi farklı bir yaydan diğer yaya geçen atmanın fiziksel özelliklerinde değişim mey-
dana gelir. İnce (hafif) bir yaydan kalın (ağır) bir yaya baş yukarı gönderilip O noktasına gelen atmanın
bir kısmı kalın yaya iletilirken bir kısmı da baş aşağı olarak yansır (Görsel 4).

İletilen atma
j
Gelen atma i
j
g
x A
y O i
A
g A d d x
y 1 2 i
O
İnce yay x Kalın yay j
g y
Yansıyan atma
Görsel 4: İnce yaydan kalın yaya gelen atmanın yansıyan ve iletilen atmaları
Enerji korunumu yasasına göre gelen atmanın enerjisi, yansıyan atma ile iletilen atmanın enerjileri
toplamına eşittir. Atmanın genliğinin değişkenlerinden biri de enerji olduğundan A > A ve A > A 'dir.
i
y
g
g
A : Gelen atmanın genliği
g
A : İletilen atmanın genliği
i
A : Yansıyan atmanın genliği
y
İletilen ve yansıyan atmaların genlikleri hakkında ise kesin bir şey söylenemez.
Gelen ile yansıyan atma aynı yay üzerinde olduğu için hızları eşit büyüklüktedir. Kalın yaya iletilen atma-
nın hızı ise gelen ve yansıyan atmanın hızından küçüktür. Buna göre V = V > V 'dir.
i
g
y
V : Gelen atmanın hızı
g
V : Yansıyan atmanın hızı
y
V : İletilen atmanın hızı
i
Atmaların genişlikleri, hızlarına bağlı olarak değişir. Bu nedenle X = X > X 'dir.
g
i
y
X : Gelen atmanın genişliği
g
X : Yansıyan atmanın genişliği
y
X : İletilen atmanın genişliği
i
Yansıyan ve iletilen atmanın O noktasına göre uzaklıkları d ve d arasındaki ilişki ise d > d 'dir.
1 2 1 2
Kalın bir yaydan ince bir yaya baş yukarı gönderilip O noktasına gelen atmanın bir kısmı ince yaya ileti-
lirken bir kısmı da baş yukarı olarak yansır (Görsel 5).

Gelen atma
j g
Yansıyan atma İletilen atma
j j
y i
A
g A A
O y O i

x Kalın yay İnce yay x d d x
g y 1 2 i
Görsel 5: Kalın yaydan ince yaya gelen atmanın yansıyan ve iletilen atmaları

7