Page 9 - Fizik 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

2 FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Gelen atmanın enerjisi, yansıyan ve iletilen atmalar arasında paylaşılır. Gelen atmanın tamamı yansı-
madığı sürece genliği yansıyan atmanın genliğinden büyüktür. Ancak ince yaya iletilen atmanın enerjisi
gelen atmanınkinden küçük olsa bile hafif ortamda daha büyük genlik oluşturabilir. Bu nedenle gelen
ve yansıyan atmanın genlikleri ile iletilen atmanın genliği karşılaştırılamaz.
Atmanın ince yaydaki hızı, kalın yaydaki hızından büyük olacağından V > V = V olur. Genişlik hıza
y
i
g
bağlı olduğundan X > X = X olur. Yansıyan ve iletilen atmaların aldığı yollar ise d > d olur.
i g y 2 1
Örnek Sorular
1 O noktasından birbirine eklenen türdeş X ve Y yayları, X yayı Y yayı
K ve L noktaları arasında gerilmiştir. Yay üzerinde şekil-
deki gibi oluşturulan bir atmanın iletileni L noktasına, O
O noktasından yansıyanı da K noktasına aynı anda ulaş- K L
maktadır.
Buna göre
I. X yayı Y yayından incedir.
II. X yayındaki gerilme kuvveti, Y yayındaki gerilme kuvvetine eşittir.
III. X yayındaki yansıyan atmanın genişliği, Y yayındaki iletilen atmanın genişliğinden büyüktür.
yargılarından hangileri doğrudur?
Cevap: Atmanın yansıyan kısmı O noktasından K noktasına gelinceye kadar 4 birim yol alırken iletilen kısmı 2 birim yol almaktadır.
Bu durumda yansıyan atmanın hızı, iletilen atmanın hızından büyüktür. Genişlik hıza bağlı olduğundan yansıyan atmanın genişliği de
büyük olur. Buna göre X yayı Y'den incedir. Uç uca eklenmiş yayların gerilme kuvvetleri birbirine eşit olur. I, II ve III. yargılar doğrudur.

2 O noktasından birbirine eklenmiş türdeş K ve L yaylarından K yayında Şekil I'deki gibi bir atma
oluşturulmaktadır.

Gelen atma İlet�len atma
K yayı L yayı K yayı
O O
L yayı
Atmanın �lerleme yönü Yansıyan atma
Şekil I Şekil II
Atmanın O noktasından yansıyanı ile L yayına iletileni Şekil II'deki gibi olduğuna göre
I. K yayı, L yayından incedir.
II. K yayındaki hız, L yayındakinden büyüktür.
III. İletilen atmanın genişliği, gelen atmanın genişliğinden büyüktür.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Cevap: Şekilde baş yukarı gelen atmanın yansıyanı baş aşağı, iletileni baş yukarı olduğuna göre K yayı, L yayından ince ve hız olarak
daha büyüktür. Genişlik hıza bağlı olduğundan iletilen atmanın genişliği gelen atmanın genişliğinden küçük olur. Doğru cevap I ve II'dir.

3 İnce yaydan kalın yaya geçen bir atmanın
I. Genişlik
II. Genlik
III. Hız
niceliklerinden hangileri değişir?
Cevap: İnce yaydan kalın yaya geçen atmanın hızı, genliği ve genişliği değişir. Cevap I, II ve III olur.

8