Page 22 - Kimya 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 10 7

3. ÜNİTE: Asitler, Bazlar ve Tuzlar
Konu Hayatımızda Asitler ve Bazlar 40 dk.
Kazanımlar 10.3.3.1. Asitlerin ve bazların fayda ve zararlarını açıklar.

1. Yönerge Asit yağmurları hakkında bilgi verilir.

Asit yağmuru, atmosfere karışan NO x ve SO 2 gazlarının atmosferdeki soğuk nemle tepkimeye girerek yeryüzüne
asit şeklide yağması olayıdır. Asit yağmuru toprağın kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını olumsuz etkiler.
Toprağın yapısında bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta, toprağın
zayıflamasına ve zirai verimin düşmesine neden olmaktadır. Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan mad-
deler, atmosferde birikme sonucu toprağa geçen kükürt bileşikleridir. Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceği
miktardan fazla olduğu zaman toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır.
Asitleşmenin çevre üzerindeki dolaylı ancak önemli etkilerinden biri de endüstriyel faaliyetler sonucu oluşan asit
nemidir. Asitler, toprağa ya da göl yataklarına inmiş cıva, kadmiyum ya da alüminyum gibi zehirli maddelerle
tepkimeye girer. Normal koşullar altında çözünmeyeceği düşünülen bu maddeler, asidik nemle tepkimenin sonu-
cunda, besin zinciri ya da içme suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulaşıp toksik etkiler yaratmaktadır.
Tarihî yapılar, binalar, açık metal yüzeyler, boya kaplamalar ve bazı plastikler, kükürt dioksit ve yağışın sulandırdığı
bu asitten dolayı bozulma gösterir.

Örnek:
Hasan, bir açık hava müzesini ziyaret ettiğinde müzedeki mermer heykellerin zamanla daha fazla aşındığını görür.
Bu aşınmaya asit yağmurlarının sebep olduğunu tahmin eder.
Müzeye yakın bir yerleşim alanında termik santral bulunduğu dikkate alındığında aşağıdaki gazlardan hangisi asit
yağmuruna yol açmıştır?

A) SO 2
B) CO 2
C) H 2SO 4
D) NO 2
E) HNO 3
Çözüm:
Termik santrallerde kömür kullanılır. Kömür genellikle kükürt içerir. Bu kükürt, yanma sonucunda kükürt dioksit
gazına dönüşür. Bu gaz, atmosferde nemli ve soğuk hava katmanıyla karşılaştığında asit yağmuru şeklinde yeryüzü-
ne iner. Kömürün yanması sonucu oluşan CO 2 gazı da atmosferde aside dönüşebilir ancak oluşan bu asidin asitlik
karakteri son derece düşüktür ve tarihî yapılara zararı yoktur. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

1. a) Asit yağmurlarına neden olan başlıca gazlar hangileridir?
b) Asit yağmurlarının başlıca zararları nelerdir?
c) Asit yağmurunun pH derecesi kaçtır?

21