Page 24 - Kimya 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 10 8

3. ÜNİTE: Asitler, Bazlar ve Tuzlar
Konu Hayatımızda Asitler ve Bazlar 40 dk.
Kazanımlar 10.3.3.2. Asitler ve bazlarla çalışırken alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemlerini açıklar.
a. Birbiriyle karıştırılması sakıncalı evsel kimyasallara (çamaşır suyu ile tuz ruhu) örnek verilir.
b. Asit ve baz ambalajlarındaki güvenlik uyarılarına dikkat çekilir.
c. Aşırı temizlik malzemesi ve lavabo açıcı kullanmanın sağlık, çevre ve tesisat açısından sakıncaları üzerinde durulur.
ç. Mutfak gereçlerinde oluşan kireçlenmeyi ve metal eşyaların paslarını gidermek için yöntem ve malzeme seçiminde
dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde durulur.

1. Yönerge Asit ve bazlarla çalışılırken dikkat edilmesi gereken hususlar açıklanır.

Derişik asit ve baz çözeltileri çevre ve sağlık açısından oldukça zararlıdır. Bu maddeler kullanılırken dikkat edil-
meli ve gerekli güvenlik önlemleri alınmalıdır. Bu maddelerle çalışılırken koruyucu gözlük, önlük ve eldiven kul-
lanılmalıdır. Herhangi bir kaza sonrasında asit veya baza maruz kalan vücut dokusu bol su ile yıkanmalı ve gerekli
ise en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

2. Yönerge Tuz ruhu ve çamaşır suyunun karıştırılmasının sakıncalı olduğu açıklanır.

Tuz ruhu ve çamaşır suyu ev temizliğinde kullanılan kimyasallardır. Çamaşır suyunun kimyasal adı sodyum hi-
poklorittir ve formülü NaClO’dur. Tuz ruhu HCl’nin sulu çözeltisidir. Çamaşır suyu ve tuz ruhu karıştırıldığında
HCl(suda) + NaClO(suda) → NaCl(suda) + H 2O(s) + Cl 2(g) tepkimesi ile açığa çıkan Cl 2 gazı çok zehirlidir. Gözleri,
boğazı, akciğerleri tahriş eder, fazla solunması hâlinde ölüme neden olur. Bu nedenle iki temizlik malzemesi asla
karıştırılmamalıdır. Aynı zamanda tuz ruhu amonyaklı temizlik maddeleri ile karıştırıldığında kanserojen ve ze-
hirli NH 4Cl bileşiği açığa çıkar.

Örnek:
• NaClO • NH 3 • HCl
Yukarıda verilen maddelerle ilgili soruları cevaplayınız.
a) Hangi iki madde karıştırıldığında Cl 2 gazı çıkışı gözlenir?…………………………………………………………
b) Beyazlatma, ağartma ve hijyen amaçlı kullanılan madde hangisidir?…………………………….........................…
c) Kanserojen NH 4Cl bileşiği oluşumunu gösteren denklemi yazınız………………………………………......…….
Çözüm:
a) HCl ile NaClO karıştırıldığında Cl 2 gazı çıkışı gözlenir.
b) Beyazlatma, ağartma ve hijyen amaçlı kullanılan madde NaClO bileşiğidir.
c) NH 3 + HCl → NH 4Cl

3. Yönerge Temizlik maddeleri ambalajlarındaki güvenlik işaretleri açıklanır.

Kimyasal maddeler kullanılırken ambalaj etiketlerindeki güvenlik sembollerine bakılmalıdır. Güvenlik sembolle-
rinin bilinmesi asit ve bazlar kullanılırken oluşabilecek tehlikelerden korunulmasını sağlar. Aşağıda temizlik mad-
delerinin etiketlerinde karşılaşabileceğiniz güvenlik sembolleri verilmiştir.

Korozif (aşındırıcı) Tahriş edici madde Çevreye zararlı madde Toksik (zehirli) madde
madde

23