Page 44 - Fizik 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9 10

6. ÜNİTE > Elektrostatik
Konu 9.6.1. ELEKTRİK YÜKLERİ 80 dk.
9.6.1.3. Elektrik yüklü cisimler arasındaki etkileşimi açıklar.
a) Deney veya simülasyonlardan yararlanılarak elektrik yüklü cisimler arasındaki etkileşimin (Coulomb Kuvveti) bağlı
olduğu değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemeleri sağlanır. Matematiksel model verilir.
Kazanımlar
b) Yüklerin etkileşimi ile ilgili noktasal yüklerle ve tek boyutta matematiksel hesaplamalar yapılması sağlanır.
9.6.1.4. Elektrik alan kavramını açıklar. Deney veya simülasyonlardan yararlanılarak elektrik alan kavramı ile elektriksel
kuvvet arasındaki ilişki açıklanır. Matematiksel model verilir. Matematiksel hesaplamalara girilmez.
Gerekli Materyaller: Genel ağ bağlantılı bilgisayar.

1. Yönerge Yüklü cisimler arasındaki etkileşim kuvveti açıklanır.
Aynı elektrik yükü ile yüklü cisimler birbirini iterken farklı elektrik yükü ile yüklü cisimler birbirini
çeker. Elektrik yüklerinden kaynaklanan bu itme ve çekme kuvvetlerine elektriksel kuvvetler adı verilir.
Coulomb yaptığı deneyler sonucunda yüklü cisimler arasındaki itme ya da çekme kuvvetinin cisimlerin
yükleri ile doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı olduğunu göstermiştir. İki yüklü cismin
birbirini etkilemesinde cisimler arasındaki ortamın da etkisi vardır. En büyük etkileşme boşlukta ger-
çekleşir.

Aralarında d uzaklık bulunan q ve q yüklerine sahip noktasal cisimlerin birbirine uyguladığı
2
1
elektriksel kuvvetin büyüklüğü
.
q q
F = k 1 2 ile bulunur.
d 2
.
2
2
9
k, Coulomb sabiti olup boşluk için değeri 8,987551787 x 10 N m /C dir.
Coulomb Kuvveti’nin yönü, yüklerin işaretine bağlı olarak değişir.
Görsel 1’de verilen ve aralarında d kadar uzaklık bulunan q yüklü cisimlere etki eden elektriksel
kuvvetlerin büyüklüğü
q 2
F = k olup F = -F ve F = -F 'tür.
d 2 1 2 3 4

F 1 q q F 2

d

q F 3 F 4 -q

d

Görsel 1: Aralarında d kadar uzaklık bulunan q yüklü cisimlere etki eden elektriksel kuvvetlerin yönü

2. Yönerge Aşağıdaki etkinlikler uygulanır.
Bağlantıdaki simülasyonu inceleyiniz.
https://phet.colorado.edu/sims/html/coulombs-law/latest/coulombs-law_tr.html
“Macro Boyutta” seçeneğini seçiniz.
Simülasyonda verilen cisimlerin yüklerini değiştiriniz ve kuvvetin nasıl değiştiğini gözlemleyiniz.
Cisimlerin arasındaki uzaklığı değiştiriniz ve kuvvetin nasıl değiştiğini gözlemleyiniz.

43