Page 32 - Kimya 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 9

4. ÜNİTE: Maddenin Hâlleri
Konu Gazların Genel Özellikleri 30 dk.
Kazanımlar 9.4.4.1. Gazların genel özelliklerini açıklar.

1. Yönerge Gazların genel özellikleri açıklanır.

Maddenin katı ve sıvı hâllerine göre daha düzensiz olan gazların, tanecikleri arasındaki boşluklar katı ve sıvı
hâline göre daha fazladır. Öyle ki gaz tanecikleri arasındaki itme ve çekme kuvveti yok denecek kadar azdır, bu
nedenle gaz tanecikleri birbirinden bağımsız hareket eder ve bulundukları kabın her yerine homojen bir şekilde
dağılarak kabın şeklini alırken, hacimleri de kabın hacmine eşit olur. Birbirinden bağımsız hareket eden gaz tane-
cikleri birbirleriyle esnek çarpışmalar yapar. Çarpışma sonucunda birbirine yapışmaz, hareket doğrultuları değişir
ve bulundukları kabın çeperlerine yaptıkları çarpma sonucu kabın tüm yüzeylerin eşit basınç uygular. Katı ve sıvı
her maddenin farklı bir genleşme katsayısı bulunur. Ancak aynı şartlar altında eşit hacimdeki iki gaz örneği özdeş
ıstıcılarla aynı süre ısıtıldıklarında hacimleri eşit miktarda artar. Bu nedenle gazların genleşme katsayıları aynıdır.
Gazlar genleşebildiği gibi basınç uygulandığında sıkıştırılabilirler. Gaz tanecikleri öteleme hareketi yapabildiği için
akışkan özellik gösterir ve bulunduğu ortamda sınırsız yayılma özelliğine sahiptir. Ancak farklı gaz taneciklerinin
yayılma hızları genellikle farklıdır. Gazların aynı şartlarda eşit sayıda tanecikleri eşit hacim kaplarken kütleleri bir-
birinden farklıdır. Yani bir gaz taneciğinin kütlesi ne kadar küçük ise taneciğin yayılma hızı o kadar fazla olacaktır.
Aynı şartlarda eşit sayıda tanecik içeren gazlardan kütlesi küçük olan gazın yayılma hızı, kütlesi büyük olan gazlara
göre daha fazladır. Aşağıda gazlara ait bazı özellikler görseller üzerinde gösterilmiştir.

Gazlar sıkıştırılabilir. Gazlar genleşebilir. Gazlar düzensizdir. Gazlar yayılabilir.

Aşağıda gazların özellikleri ilgili verilen çözümlü örneği inceleyiniz.
Örnek:
Aşağıdaki olaylardan hangileri gazların genleşme özelliğiyle ilgilidir?

I. Bisiklet tekeri fazla şişirildiğinde patlar.
II. Balon helyum gazıyla doldurulduğunda yükselir.
III. Sıcak ortamda şişirilen balon hacmi soğuk ortama götürüldüğünde küçülür.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Çözüm:

I. ve II. yargılarda anlatılan olayların gazların genleşme özelliğiyle, III. yargıdaki olay ise gazların sıkıştırılabilme
özelliğiyle ilgilidir. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

2. Yönerge Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Aşağıda gazların özellikleriyle ilgili verilen yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Gaz halde tanecikler birbirinden bağımsız hareket eder.
B) Gazlar bulundukları kabı doldururlar.
C) Gazların belirli hacim ve şekilleri yoktur.

D) Gaz tanecikleri arasındaki boşluk yoktur.
E) Gazlar maddenin en düzensiz halidir.

31