Page 47 - Kimya 10 - 1. Ünite

 4. BÖLÜM: KIMYASAL TEPKIMELERDE HESAPLAMALAR 4. BÖLÜM: KIMYASAL TEPKIMELERDE HESAPLAMALAR


1.4.1. Denklemli Miktar Geçiş Hesaplamaları

Kimyasal tepkimeleri kimyasal eşitliklerle göstermeyi öğrendiniz. Bu
bölümde kimyasal tepkimelerde yer alan türler arasında nicel bağıntılar
kurmak için tepkime denklemini nasıl kullanacağınızı ve mol kavramını
kullanarak problemleri nasıl çözeceğinizi öğreneceksiniz.

Kimyasal tepkimelerde maddelerin katsayıları göz önünde bulunduru-
larak kütle, mol, molekül sayıları hesaplanabilir. Aynı koşullara bağlı
kalınarak gazların hacim hesaplamaları da yapılabilir.

Artansız gerçekleşen tepkimelerde reaktiflerin tamamı, tam verimli
tepkimelerde ise reaktiflerden en az biri tükenir. Tükenen bu maddeye
sınırlayıcı reaktif (sınırlayıcı bileşen) denir.
Tükenmeyen reaktifin bulunduğu tepkimelere artanlı tepkime, tüken-
meyen reaktife ise artan madde denir.

Kimyasal hesaplamalar yapılırken şunlara dikkat edilir:
• Tepkime denklemi yazılarak denkleştirilir.
• Sınırlayıcı bileşen belirlenir ve hesaplama sınırlayıcı bileşene
göre yapılır.
• Bir madde için "aşırı miktarda" ifadesi kullanılıyorsa bu madde
tükenmeyen yani artan maddedir.
• Maddeler için "yeteri kadar" ifadesi kullanılıyorsa tepkimeye giren
maddelerin tamamının tükendiği anlaşılır. Bu tepkime, artansız
gerçekleşen bir tepkimedir.

Kimyasal denklemdeki katsayılar, reaktiflerin tepkimeye girme ve ürün-
lerin oluşma oranları hakkında bilgi verir (Tablo 1.4). Buna göre NH
3
bileşiğinin (amonyak) oluşum denklemini inceleyiniz (Şekil 1.3).
N N + 3 H H 2 N
Tablo 1.4: Denklem Katsayılarının Yorumu H H H
Tepkime Şekil 1.3: Amonyak bileşiğinin
oluşu munun top çubuk
Özellik N 2 ()g + 3 H 2 ()g $ 2 NH 3 ()g modeliyle gösterilmesi

Mol Sayısı (n) 1 mol 3 mol 2 mol
Basınç (Sıcaklık ve hacim sabit) P atm 3P atm 2P atm

Hacim (Sıcaklık ve basınç sabit) V litre 3V litre 2V litre Bilgi Kutusu
Tanecik Sayısı N tane 3N tane 2N tane Denklem katsayılarının hacim
A
A
A
ve basınç türünden yorumla-
nabilmesi için maddelerin gaz
X Örnek hâlinde olması gerekir.
2 mol Al katısı ve 1,5 mol O gazının artansız tepkimesinden 1 mol
2
Al O katısı oluşmaktadır. Buna göre tepkime denklemini yazınız.
2 3

\ özzm

2 Al () k + 3 O 2 () g Al O 3 ()k
2
2

59
1
10. SINIF KIMYA0. SINIF KIMYA 59