Page 21 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
Avogadroʼdan sonra bilim insanlarının birim alandaki atom sayısı-
nı ölçmek ve hesaplamak için yaptığı çalışmalar aşağıda tarihsel süreç-
te verilmiştir.
3
• Ortalama molekül hızı ve yarıçap gibi bilgiler kullanılarak 1 cm
19
hacmindeki gazın standart koşullarda yaklaşık 2,6x10 atom ve-
ya molekül içerdiği hesaplanmıştır (1865).
3
• 1 atm basınç ve 0 °C sıcaklıkta 1 cm hacimli gazdaki atom veya
19
molekül sayısının 1,9x10 olduğu hesaplanmıştır (1873).
• Belirli bir hacimdeki sıvı ya da gazda asılı mikroskobik parçacık-
ların rastgele hareketi incelenerek yapılan ölçümler sonucunda
23
tanecik sayısı 6,9 ile 6,4x10 arasında bir değer olarak hesaplan-
mıştır (1909).
Yukardaki çalışmalardan da anlaşılacağı gibi birim alandaki atom
sayısını ölçmek ve hesaplamak için tarihi süreçte pek çok farklı yön-
tem kullanılmıştır. Farklı yöntem ve ölçümlere dayanarak günümüzde
23 23
kabul edilen sayı 6,02214199x10 tür. Bu sayı yuvarlanarak 6,02x10
23
şeklinde kullanılmaktadır. Günümüzde 6,02x10 sayısına Amedeo
Avogadro’nun anısına Avogadro sayısı denir, N A ile gösterilir.

BİLİYOR MUSUNUZ?
Kütle spektrometresi (Görsel 1.2.4 ve 5), analiz edilecek maddenin
atomlarını elektrik ve manyetik alan etkisiyle aynı kinetik enerjiye
sahip olacak şekilde iyonlaştırarak hızlandırır. Hızlanan iyonların küt-
le veya yük oranlarından yararlanarak kütlesinin bulunmasını sağlar.
Ayrıca kimyasal bileşiklerin yapısını belirlemek için kullanılır.

figures/1334.gif
olc/graphics/carey04oc/ch13/
sci/chemistry/carey/student/
http://www.mhhe.com/phys-
1.

Görsel 1.2.4: Kütle spektrometresinin şematik gösterimi Görsel 1.2.5: Kütle spektrometresi

Avogadro sayısının deneysel ispatlarından biri de şu şekildedir:
Kütle spektrometresi ile bir tane karbon-12 izotopunun kütlesi
1,9926×10 -23 gram bulunur.

12 g 23
12 g karbon-12 izotopundaki atom sayısı = - 23 = , 602 # 10 tane atom olarak bulunur.
, 1 9926 # 10

Uluslararası birim sistemine (SI) göre 12 g karbon-12 izotopunun
içerdiği atom sayısı kadar tanecik (atom, molekül, iyon veya diğer tane-
cikler) içeren madde miktarına mol denir.
23
1 mol (6,02×10 tane) maddenin gram cinsinden kütlesine mol
kütlesi veya mol ağırlığı denir. Birimi g/mol’dür.
Aşağıda bazı maddelerin mol kütlesi, mol sayısı ve tanecik sayıları
arasındaki ilişkiler verilmiştir.

35