Page 23 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
BAĞIL ATOM KÜTLESİ
Kütle numarası proton sayısı ile nötron sayısının toplamına eşit-
tir. Atomun kütlesini oluşturan tanecikler proton ve nötronlar olması-
Atom kütlelerini ölçmek için kar-
na rağmen atom kütlesi, kütle numarası olarak alınamaz çünkü atom
bon-12 izotopunun karşılaştır-
çekirdeğini meydana getiren proton ve nötronlar bir araya gelirken bir
ma atomu olarak seçilmesinin
miktar kütle enerjiye dönüşür. Atomların kütleleri çok küçük olduğu
nedenlerini araştırınız. Çalışma-
için atom kütlesinin doğrudan ölçülmesi de mümkün değildir.
nızı arkadaşlarınızla sınıf orta-
Günümüzde bütün atomların kütleleri standart kabul edilen kar-
mında paylaşınız.
bon-12 izotopunun kütlesine göre belirlenir. Bir atomun kütlesi kar-
bon-12 izotopunun kütlesi ile karşılaştırılarak hesaplanır.
Bir atom kütlesinin karbon kütlesine kıyaslanması ile bulunan sayı-
ya bağıl atom kütlesi (ağırlığı) denir. Bağıl atom kütlesi kıyaslama BİLİYOR MUSUNUZ?
sonucunda bulunan bir oran olduğu için birimi yoktur. Kütle spektro-
metresi kullanılarak ölçülür. Örneğin kütle spektrometresi verilerinden Bazen mol yerine;
28
56
yararlanılarak Siʼun kütlesi 27,98; Feʼin kütlesi 55,93; 107 Agʼün küt-
• elementlerde atom-gram,
lesi 106,90509 olarak bulunur. Bu sayılar yerine genellikle sayıların
• kovalent bağlı bileşiklerde
yaklaşık değerleri kullanılır.
molekül-gram,
Bağıl atom kütlesine benzer şekilde, moleküler bileşikler için bağıl
• iyonik bağlı bileşiklerde
molekül kütlesi, iyonik bileşikler için bağıl formül kütlesi ifadeleri kul-
formül-gram,
lanılır.
• iyonlarda iyon-gram ifadeleri
CO 2 ’in bağıl molekül kütlesi: 44, kullanılır.
KOH’in bağıl formül kütlesi: 56’dır.

Bir tane karbon-12 atomunun kütlesinin on ikide birine 1 atomik
kütle birimi (akb) denir. Atomik kütle birimi; gram, kilogram gibi bir
kütle ölçüm birimidir. Aşağıdaki şekilde grama çevrilebilir.
1 1
1 akb = 23 gram ( akb1 = gram )
, 602 # 10 NA
23
1 gram = 6,02x10 akb (1 gram = N A akb)
1 tane H atomu = 1 akb

1 tane C atomu = 12 akb

1 tane O atomu = 16 akb

1 tane Cu atomu = 64 akb

1 tane CO molekülü = 28 akb

1 tane H 2 O molekülü = 18 akb

1 tane SO 2 molekülü = 64 akb
1 tane NH 3 molekülü = 17 akb

1 tane H 2 SO 4 molekülü = 98 akb

Bir elementin 1 tane atomunun gram cinsinden kütlesine gerçek
atom kütlesi, bir bileşiğin 1 tane molekülünün gram cinsinden kütlesi-
ne gerçek molekül kütlesi denir.

37