Page 25 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
İZOTOP ATOMLAR VE ORTALAMA ATOM KÜTLESİ
Bilim insanları uzunca bir süre Dalton Atom Modeliʼnin önerdiği
gibi aynı element atomlarının özdeş olduğuna inanmışlardır. Ancak
kütle spektrometresinin bulunmasıyla aynı elemente ait farklı kütleli
atomların varlığı tespit edilmiştir.
Kütle spektrometresi ile izotop atomların bağıl atom kütleleri ve
doğada bulunma yüzdeleri ölçülür. Örneğin kütle spektrometresi ile
neonun doğada üç izotopu olduğu bulunmuştur.

20 21 22
Ne Ne Ne

10 10 10

% 90,51 % 0,27 % 9,22

Neon Elementinin İzotopları ve Doğada Bulunma Yüzdeleri

İzotopların doğada bulunma yüzdeleri dikkate alınarak ortalama
atom kütlesi hesaplanır. Bir elementin izotoplarının kütlelerinin ağır-
lıklı ortalamasına ortalama atom kütlesi denir. Ortalama atom kütle-
sinin birimi akbʼdir.
Bir elementin ortalama atom kütlesi aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır.

1 .izotopun 1 .izotopun 2 .izotopun 2 .izotopun
d # n + d # n + ...
y zdesiü ktlesiü yzdesiü ktlesiü
Ortalama atom ktlesiü =
100
Neonun ortalama atom kütlesi;

^ 90 ,51 # 20 + ^h , 027 # 21 + ^h , 9 22 # 22h
Ortalama atom ktlesiü =
100
ü
Ortalama atom ktlesi = 20 ,1871 akbolur .
Ortalama atom kütlesi izotop atomların kütlelerinin değerleri ara-
sında bir değerdir ve doğada bolluk oranı fazla olanın kütlesine yakın-
dır. Neonun ortalama atom kütlesi de doğada bulunma yüzdesi en yük-
sek olan izotopun sayısal değerine yakındır. Neonun ortalama atom
kütlesi 20,1871 akb, mol kütlesi ise 20,1871 gramdır. Bu örnekten de
anlaşılacağı gibi elementlerin mol kütlelerinin tam sayı çıkması olduk-
ça zordur. Bu zorluğun iki nedeni vardır:
1. Atom kütlesini oluşturan proton ve nötronlar bir araya geldiğin-
de bir miktar kütlenin enerjiye dönüşmesi,
2. Atom kütlesi olarak ortalama atom kütlesinin kullanılmasıdır.

ÖRNEK VE ÇÖZÜM

63
Bakır elementinin iki izotopundan 29 Cu doğada Bakırın ortalama atom kütlesi,
65
%80 oranında, 29 Cu doğada %20 oranında bu- ^ 63 # 8 0 + ^h 65 # 20h
lunmaktadır. Ortalama atom kütlesi = 100
Cu atomunun ortalama atom kütlesini bulunuz. Ortalama atom kütlesi = 63,4 akb olur.

39