Page 24 - Kimya 10 | 2.Ünite

Karışımlar
NELER KAZANILACAK? Çözeltilerin özellikleri günlük hayattan örneklerle açıklanırken

a) Çözeltilerin donma ve kaynama noktasının çözücülerinkinden farklı olduğunu ve derişime bağlı olarak
değişimi hesaplamalara girmeden açıklanacaktır,
b) Kara yollarında ve taşıtlarda buzlanmaya karşı alınan önlemlere değinilecek, bu önlemlerin olumlu ve
olumsuz etkileri tartışılacak, sınıf içi tartışmalarda karşıdakini dinlemenin ve görgü kurallarına uygun
davranmanın tartışmanın verimliliği üzerindeki etkisi fark edilecektir.

2.1.4. ÇÖZELTİLERİN ÖZELLİKLERİ

ÇÖZELTİLERİN DONMA VE ERİME NOKTALARI
Yandaki görseller incelendiğinde hava sıcaklığının ne kadar düşük
olduğu tahmin edilebilir. Hava sıcaklığı son derece düşük olmasına rağ-
men (Görsel 2.1.30) deniz suyu neden donmamıştır?
Görsel 2.1.31ʼde kurbağanın yaşadığı su donduğu hâlde kurbağa-
nın donmamasının nedeni ne olabilir? Bu soruların cevabı çözeltilerin
özelliklerinde saklıdır. Çözeltilerin donma noktası saf çözücünün don-
Görsel 2.1.30: Deniz suyu çözelti ma noktasından düşük, kaynama noktası saf çözücünün kaynama nok-
olduğu için donma tasından yüksektir. Kaynayan suya tuz atıldığında kaynamanın durma-
noktası düşüktür.
sının nedeni de çözeltilerin bu özelliğinden kaynaklanır.
Çözeltilerin bazı fiziksel özellikleri (kaynama noktası, donma nok-
tası...) çözünen madde miktarına ve maddenin tanecik sayısına veya
çözeltinin derişimine bağlı olarak değişir. Bu özelliklere koligatif özel-
likler denir. Örneğin saf su 1 atm’de 0 °Cʼta donarken 100 gram suya
10 gram NaCI atıldığında donma noktası -6,35 °Cʼa düşer. Tuz yerine
100 gram suya 10 gram glikoz atılırsa bu kez donma -0,56 °Cʼa düşer.
Tuz çözeltisinin glikoz çözeltisinden daha düşük sıcaklıkta donmasının
nedeni tuzun iyonik çözünmesidir. Tuz çözündüğünde sodyum ve klo-
rür (2 tür iyon) iyonlarına ayrışır. Glikoz çözündüğünde (moleküler
çözündüğü için) tanecik sayısı (1 molekül) sodyum klorürden az olur.
Benzer şekilde saf su 1 atm basınçta 100 °Cʼta kaynarken tuz ilave
edildiğinde ilave edilen tuzun miktarına bağlı olarak 100 °Cʼtan daha
Görsel 2.1.31: Kurbağanın don- yüksek sıcaklıkta kaynar. Çözeltideki tuz ya da glikoz derişimi arttık-
mamasının nedeni ça kaynama noktasındaki artma ve donma noktasındaki düşme farkı
hücreleri içindeki
sıvıların çözelti olma- büyür.
sındandır. Çözeltilerin koligatif özelliklerine günlük yaşamdan birçok örnek
verilebilir. Arabalarda radyatöre konulan antifriz, etandiol (etilen gli-
kol) ve su karışımından oluşan çözeltidir. Antifriz kışın suyun donma
noktasını düşürerek motorun zarar görmesini, sıcak havalarda kayna-
ma noktasını yükselterek motorun su kaynatmasını engeller.
Kışın yollara tuz dökülmesinin nedeni yine donma noktasını düşür-
mektir. Kış aylarında hava alanında ve uçaklarda oluşacak buzlanma-
yı önlemek için uçak pistleri ve uçak kanatları alkolle yıkanır (Görsel
2.1.32). Alkol suyun donma noktasını düşürerek buzlanmayı belli bir
derecenin altına kadar önler. Dondurmalara, çikolata şelalelerine bir
miktar tuz ilave edilmesinin nedeni dondurmanın donma noktasını
düşürmektir.

Görsel 2.1.32: Uçak kanatlarının
alkolle yıkanması

112