Page 28 - Kimya 10 | 2.Ünite

Karışımlar
Endüstri ve sağlık alanlarında kullanılan karışım ayırma
NELER KAZANILACAK? teknikleri açıklanırken
a) Mıknatıs ile ayırma bunun yanı sıra tanecik boyutu (eleme, süzme, diyaliz), yoğunluk (ayırma hunisi,
yüzdürme), erime noktası, kaynama noktası (basit damıtma, ayrımsal damıtma) ve çözünürlük (özüt-
leme, kristallendirme, ayrımsal kristallendirme) farkından yararlanılarak uygulanan ayırma teknikleri
üzerinde durulacak,
b) Karışımları ayırma deneyleri yapılacaktır.

2.2.1. KARIŞIM AYIRMA TEKNİKLERİ

Görsel 2.2.1: Şeker pancarı hasadı Görsel 2.2.2: Şeker kamışı hasadı
Bir yılda bir insan yaklaşık 24 kilogram şeker tüketir. Şeker çoğu
bitkinin yapısında bulunur. Yapısında ekonomik değer açısından şeker
bulunduran iki bitki vardır. Bu bitkiler şeker pancarı ve şeker kamışıdır
(Görsel 2.2.1 ve 2.2.2). Şeker pancarı ve şeker kamışından endüstriyel
olarak şeker eldesi nasıl yapılmaktadır? Endüstri ve sağlık alanlarında
kullanılan karışım ayırma teknikleri nelerdir?

MIKNATIS İLE AYIRMA
Demir, nikel, kobalt ve bu elementlerin alaşımlarını içeren mad-
deler mıknatıs tarafından kuvvetli bir şekilde çekilirler. Bazı maddeler
ise mıknatıs tarafından çekilmezler. Karışımlarda bulunan maddelerin
mıknatıs tarafından çekilme özelliklerinin farklı olmasından yararlana-
rak ayrılmasına mıknatıs ile ayırma denir.
Mıknatıs ile ayırma bir bileşenin manyetik özellik gösteren katı-ka-
tı heterojen karışımları ayırmak için idealdir. Altın-demir, kobalt-kükürt
heterojen karışımları bu yöntemle ayrılır. Kâğıt endüstrisinde geri kaza-
nım için toplanan kâğıtlar arasındaki demir, nikel, kobalt gibi metal
parçaları ayırmak için de mıknatıs ile ayırma yöntemi kullanılır.
TANECİK BOYUTU FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA

Eleme
Eleme tanecik boyutları farklı katı-katı karışımlarını ayırmada kul-
lanılan en basit yöntemlerden biridir. Kum-çakıl, un-kepek gibi karışım-
lar karışanların tanecik boyutuna uygun eleklerle bileşenlerine ayrılır.

Süzme
Süzme, karışımdaki bileşenlerden birinin geçmesine izin veren,
diğer bileşenin geçişini engelleyen bir süzgeç ya da filtreden yararlanı-
larak yapılan ayırma işlemidir.

116