Page 31 - Kimya 10 | 2.Ünite

Karışımlar
KAYNAMA NOKTASI FARKINDAN YARARLANARAK
AYIRMA

Basit Damıtma
Katı-sıvı homojen karışımlardan sadece katı bileşen elde edilmek
isteniyorsa buharlaştırma işlemi yapılır. Örneğin tuzlu su karışımında
sadece tuz elde edilmek isteniyorsa su buharlaştırılır. Ancak katı-sıvı
karışımındaki her iki bileşen de saf hâlde elde edilmek isteniyorsa basit
damıtma (destilasyon) yapılır (Görsel 2.2.10).
Termometre

Damıtma
balonu
Soğutucu
Buhar

Toplama
başlığı
Su çıkışı
Tuzlu su Su girişi

Erlenmayer
Damıtma
Bek ürünü

Görsel 2.2.10: Basit (adi) damıtma düzeneği
Damıtma yönteminin uygulanabilmesi için karışımdaki maddelerin
kaynama noktalarının birbirinden farklı olması gerekir. Damıtma karı-
şımdaki bileşenlerden birini önce buharlaştırıp sonra yoğunlaştırarak
saflaştırma esasına dayanır. Laboratuvarda damıtma balonu, soğutu-
cu ve toplama kabı kullanılarak damıtma düzeneği kurulur. Damıtma
balonundaki katı-sıvı karışımından sıvı olan buharlaşarak soğutucuya
gelir. Soğutucuda yoğunlaşarak sıvılaşır ve tekrar erlenmayerde birikir.
Böylece karışımdaki bileşenlerden sıvı olan saflaştırılmış olur. Sıvıların
önce buharlaştırılması sonra yoğunlaştırılarak saflaştırılmasına basit
damıtma (basit destilasyon) denir. Bu yönteme elde edilen saf sıvı-
ya da destilat denir.
Yağmurun oluşumu da damıtmanın doğal hâline örnektir.
Yeryüzünde içinde çeşitli katı safsızlıklar bulunan sular sıcak havanın
etkisiyle buharlaşır. Katı safsızlıklar yeryüzünde kalırken buharlaşan su
molekülleri soğuk hava katmanlarında yoğunlaşarak yağmur damlaları
hâlinde yeryüzüne geri döner.
Ayrımsal Damıtma
Kaynama noktaları birbirinden farklı sıvı–sıvı homojen karışımları
ayırmak için kullanılan yöntemdir. Alkol-su karışımı gibi sıvı-sıvı homo-
jen karışımları basit damıtma ile bileşenlerine ayırmaya çalışıldığında
saflık yüzdesi düşük olur. Çünkü buharlaşma her sıcaklıkta meydana
geldiği için verilen ısı etkisiyle bileşenlerin her ikisi de buharlaşır, bu
nedenle istenilen saflıkta bileşen elde edilemez. Ayrımsal damıtma yön-
teminde ise alkol-su karışımı gibi uçucu homojen sıvı-sıvı karışımlar
bileşenlerine daha büyük bir saflıkta ayrılabilir.

119