Page 32 - Kimya 10 | 2.Ünite

Karışımlar
Ayrımsal damıtma düzeneğinin basit damıtma düzeneğinden farkı
damıtma kolonu (fraksiyon) kullanılmasıdır. Damıtma kolonun içinde
genellikle küçük cam parçaları bulunur (Görsel 2.2.11).

Termometre
Su çıkışı

Cam
parçaları

damıtma
kolonu
(fraksiyon)

Toplama
Su girişi
kabı
Damıtma
balonu Destilat

Etil alkol
+
su

Görsel 2.2.11: Ayrımsal (fraksiyonlu) damıtma düzeneği

Damıtma kolonunda cam parçalar kullanılmasının nedeni kayna-
ma noktası yüksek olan fakat düşük sıcaklıkta da buharlaşan (enerjisi
düşük) moleküllerin ortamı terk etmesini engelleyerek damıtma balo-
nuna geri gitmelerini sağlamaktır. Böylece kaynama noktası düşük olan
moleküller damıtma kolonunu önce terk eder ve soğutucuda tekrar
yoğunlaşarak destilat kabında toplanır.
Sıvı-sıvı homojen karışımı basit damıtma ile ayrıldığında destilatta-
ki sıvının saflık oranı düşüktür. Ayrımsal damıtma ile ayırmada ise des-
lilatın saflık oranı daha yüksektir. Ayrımsal damıtma destilata birkaç
defa tekrarlanarak destilatın saflık yüzdesi artırılabilir.
Endüstride ham petrolün rafinerizasyonunda ayrımsal damıtma
kullanılır. Petrol kuyularından çıkarılan ham petrol yakıt olarak veya
başka amaçlar için doğrudan kullanılamaz. Ayrımsal damıtma yönte-
mi ile ham petrolün damıtılmasında, damıtma kulesinin (kolonunun)
değişik yüksekliklerinde petrolün farklı bileşenleri elde edilir. Bu bile-
şenler yakıt olarak veya endüstrinin birçok dalında ham madde olarak
kullanılır.
ÇÖZÜNÜRLÜK FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA
Karışımlar maddelerin çözünürlüklerinin farklı olmasından yarar-
lanılarak bileşenlerine ayrılabilir. Karışımda bulunan bileşenlerden
biri çözücüde çözünüyor, diğeri çözünmüyorsa bu yöntem uygulanabi-
lir. Örneğin salamura peynirden tuzu ayırmak için peyniri suda beklet-
mek yeterlidir. Şeker-tuz karışımını ayırmak için karışıma etanol ekle-
nir. Şeker etanolda çözünürken tuz çözünmez. Karışım süzülerek tuz
ayrılır, etanol buharlaştırılır, geriye şeker kalır.

120