Page 3 - Kimya 12 | 3.Ünite

 1. BÖLÜM: HIdROKARBONLAR

3.1.1. Hidrokarbonların Sınıflandırılması

Organik bileşiklerin yapısında temelde C ve H atomları bulunmaktadır.
Yapısında sadece C ve H atomu bulunduran organik bileşiklere hidro-
karbon denir. CH , C H , C H , C H , C H bileşikleri hidrokarbonlara
6
3
6
6
2
4
2
6
2
birer örnektir. Organik bileşiklerde C ve H atomlarının yanı sıra O, N,
S, F, Cl, Br vb. atomlar da bulunabilir. Yapısında bu atomlardan en az
birini bulunduran organik bileşiklere ise heteroatomlu bileşik denir.
HCOOH, CH OH, CH Cl, C H O , CH CHO, CH NH bileşikleri hete- H H
3
2
4
2
3
3
2
3
roatomlu bileşiklere birer örnektir. H C C H
Hidrokarbonlar; alifatik ve aromatik olmak üzere ikiye ayrılır. Alifatik H H
hidrokarbonlar ise doymuş ve doymamış olmak üzere ikiye ayrılır. Doymuş
H�drokarbon
Yapısında pi bağı bulundurmayan hidrokarbonlara doymuş hidro-
karbon, yapısında pi bağı bulunduran hidrokarbonlara ise doymamış H C C H H–C C–H
hidrokarbon denir. Hidrokarbonların sınıflandırılması aşağıda göste- H H
rilmiştir (Şekil 3.1).
Doymamış
H�drokarbonlar
HİDROKARBONLAR
Alifatik Hidrokarbonlar Aromatik Hidrokarbonlar
Doymuş Doymamış

Alkanlar Alkenler Alkinler

Şekil 3.1: Hidrokarbonların sınıflandırılması

3.1.2. Alkanlar (Parafinler)
Yapısında sadece tekli bağ bulunduran hidrokarbonlara alkan denir.
Tepkimeye girme istekleri az olduğundan alkanlara Latince “etkinliği
az” anlamında parafin de (Görsel 3.1) denilmektedir. Alkanlar düz zin-
cirli, dallanmış ve halkalı yapıda olabilir. Alkanların yapısındaki bütün
3
bağlar sigma bağıdır ve yapısındaki bütün karbon atomları sp hibrit-
leşmesi yapmıştır. düz zincirli alkanlarda hidrojen atomlarının sayısı
karbon atomlarının sayısının 2 katından 2 fazladır. Karbon sayısi “n” ile
o
gösterilirse alkanların genel formülleri C H 2n+2 olup bağ açısı 109,5 dir. Görsel 3.1: Parafinden yapılmış
n
VSEPR gösterimi AX tür ve düzgün dört yüzlü geometriye sahiptir. mumlar
4
Halkalı alkanlarda ise halkadan dolayı iki tane hidrojen atomu eksilir Bilgi Kutusu
ve genel formül C H şeklinde olur. Eşit karbon sayılı hidrokarbonlar
2n
n
içerisinde hidrojen atom sayısı en fazla olan hidrokarbonlar alkanlardır.
Alkanların Adlandırılması
Organik bileşiklerin adlandırılması International Union of Pure and IUPAC, 1919 yılında kimya ala-
Applied Chemistry (Uluslararası Kuramsal ve Uygulamalı Kimya Birliği) nında uluslararası standardizas-
kurallarına göre yapılır. Kısa adı IUPAC olan bu kurumun organik
yonu sağlamak için kurulmuştur.

12. SINIF KIMYA 129