Page 41 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler
Fiziksel ve kimyasal değişim, kopan ve oluşan bağ enerjilerinin büyüklüğü
Neler Kazanılacak?
temelinde ayırt edilecektir.
Türler arasında fiziksel ve kimyasal değişimlerin açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animas-
yon, simülasyon, video vb.) yararlanılacaktır.

3.5.1. KİMYASAL VE FİZİKSEL DEĞİŞİMLER
Mutfakta un, su, yağ ve şekeri karıştırarak hazırlanan kurabiye
hamuruna şekil verildiğinde tadı, rengi, kokusu değişmez (Görsel
3.5.1). Pişirildiğinde ise rengi, kokusu ve tadı değişir (Görsel 3.5.2).
Kurabiye hamurunun hazırlanması ve pişirilmesi sürecindeki olaylar
fiziksel ve kimyasal değişim olarak sınıflandırılabilir.
Kurabiye hamurunun oluşturulması ve şekillendirilmesi fiziksel
bir olay, pişirilmesi ise kimyasal bir olaydır.
Bir olayın fiziksel mi kimyasal mı olduğu nasıl anlaşılır?
Fiziksel Değişim: Maddenin kimlik özelliği değişmeden boyutu,
şekli, fiziksel hâli (katı, sıvı, gaz) ve fiziksel özelliklerinin değişme-
sidir. Fiziksel değişimde maddenin kimyasal yapısı değişmediği için
Görsel 3.5.1: Pişmeden önce formülü de değişmez.
kurabiye
Fiziksel değişimler gerçekleşirken zayıf etkileşimler kopar veya
oluşur, bu nedenle fiziksel değişimlerin gerçekleşmesi için daha az
enerji gerekir. Aşağıdaki tepkimelerde olduğu gibi kopan veya olu-
şan bağın enerjisi genellikle 40 kj/mol’den küçüktür ve fiziksel de-
ğişimdir.

C 6 H 6 (g) C 6 H 6 (s) + 33,8 kj/mol
H 2 O(s) + 43,9 kj/mol H 2 O(g)
C 2 H 5 OH(g) C 2 H 5 OH(s) + 6,4 kj/ mol
Ar(s) + 6,4 kj/mol Ar(g)
• Parçalanma, kırılma, yırtılma olayları (buğdayın öğütülmesi, ca-
mın kırılması, kağıdın yırtılması),
• Hâl değişim olayları (erime, donma, buharlaşma, yoğuşma, süb-
limleşme, kırağılaşma),
Görsel 3.5.2: Piştikten sonra
kurabiye • Tuzun, şekerin suda çözünmesi,
• Elektron hareketiyle iletkenlik (bakır tel gibi metallerin elektriği
iletmesi) fiziksel değişim örneklerinden bazılarıdır.
Kimyasal Değişim: Maddenin kimlik özelliğinin değişerek, fark-
lı maddelere ayrışması veya farklı maddelerle etkileşerek yeni mad-
deleri oluşturmasıdır. Kimyasal değişim maddenin iç yapısının yani
elektron düzeninin ve bağ yapısının değişmesidir. Bu olaylar sırasında
hem kimyasal hem de fiziksel özellikler değiştiği için maddenin kim-
yasal formülü de değişir.
Kimyasal değişimler gerçekleşirken güçlü ve zayıf etkileşimler ko-
par veya oluşur (Görsel 3.5.3).

+

Görsel 3.5.3: Kimyasal tepkimelerde atomlar arasındaki bağlar kopar ve
yeniden oluşur.

136