Page 37 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

HİDROJEN BAĞININ KAYNAMA NOKTASINA ETKİSİ
Moleküller arası çekim kuvvetleri bir maddenin fiziksel özellikle-
rini belirler. Katı bir maddeyi sıvı hâle getirmek veya bir sıvıyı buhar-
laştırmak için moleküller arası (zayıf etkileşim) çekim kuvvetini yen-
mek gerekir. Bu çekim kuvvetini yenmek onları bir arada tutan kuv-
vetten daha büyük bir enerji vermekle mümkün olur. Moleküller ara-
sı çekim kuvveti ne kadar büyük olursa verilmesi gereken enerji de o
kadar fazla olur.
Aşağıda 6A grubu elementlerinin hidrojenle yaptığı bileşiklerin
kaynama noktaları verilmiştir (Tablo 3.4.2). Yukarıdan aşağıya doğ-
ru gidildikçe kaynama noktasının artması gerektiği dikkate alındığın-
da H 2 O’nun neden bu genellemeyi bozduğunu açıklayabilir misiniz?
Tablo 3.4.2: VI A Grubu Molekülleri Elektron Sayısı ve Kaynama Noktası

o
Bileşik Elektron Kaynama Noktası ( C)
sayısı
H 2 O 10 100
Görsel 3.4.10: H 2 O molekülü
H 2 S 18 -60

H 2 Se 36 -41,25
H 2 Te 54 -2,2

Periyodik sistemin 6A grubunda bulunan oksijen ve kükürtün hid-
rojenli bileşikleri olan H 2 O ve H 2 S polar olmaları ve molekülleri ara-
sında dipol-dipol etkileşimleri ve London kuvvetleri içermeleri bakı-
mından birbirlerine benzer (Görsel 3.4.10 ve görsel 3.4.11). Ancak
o o
H 2 O 100 C’ta kaynarken H 2 S yaklaşık -60 Cʼta kaynar. Kaynama
Görsel 3.4.11: H S molekülü noktaları arasındaki bu büyük fark su molekülleri arasındaki hidrojen
2
bağından kaynaklanır.
Periyodik sistemin 5A, 6A ve 7A grubunun hidrojenli bileşikle-
rinin kaynama noktaları grafikte verilmiştir (Grafik 3.4.2). Periyo-
dik sistemin 5A grubunda bulunan
o
Kaynama noktası ( C)
atomların hidrojenle oluşturduğu
NH 3 , PH 3 , AsH 3 , SbH 3 bileşiklerinin
H O
2
100 kaynama noktaları incelendiğinde
NH 3 molekülünün kaynama nokta-
sının yüksek olduğu görülür. Benzer
50
şekilde 7A grubu elementlerinden
HF
H Te HF’nin kaynama noktası da grubun-
2
0 daki elementlerin hidrojenli bileşik-
NH H Se SbH
3 2 3 lerinden daha yüksektir.
H S
2 HI
-50 AsH H 2 O, NH 3 ve HF’nin kaynama
PH 3 noktasının yüksek olmasının nede-
3
-100 HCl HBr ni molekülleri arasındaki hidrojen
bağıdır.
Moleküller arası etkileşimler
Periyot numarası içinde dipol-dipol ve London kuv-
1 2 3 4 5 6
vetlerine göre en güçlü olan bağ
Grafik 3.4.2: 5A, 6A, 7A elementlerinin hidrojenli bileşiklerinin hidrojen bağıdır.
kaynama noktalarının karşılaştırılması

132