Page 35 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

Tablo 3.4.1’de VII A grubu moleküllerinin elektron sayısı ve kay-
nama noktası verilmiştir. Tablo incelendiğinde elektron sayısı arttık-
ça kaynama noktasının arttığı görülür. Tablodan da anlaşılacağı üzere
London kuvvetlerinin etkisi nedeniyle oda koşullarında F ve Cl gaz,
2 2
Br sıvı, I ise katı hâlde bulunur.
2 2
İndüklenmiş dipoller arasındaki çekim kuvveti, anlık oluştuğu
için London kuvvetleri moleküller arası etkileşimlerin en zayıfıdır.
London kuvveti elektronların geçici kutuplanmasından kaynak-
landığı için polar moleküller arasında da London kuvvetleri vardır.
Fakat London kuvvetleri diğer van der Waals bağlarının yanında çok
küçük olduğu için ihmal edilir.
Zayıf etkileşimlerin en güçlüsü hidrojen bağı, en zayıfı ise London
kuvvetleridir. Diğer zayıf etkileşimleri kendi aralarında karşılaştırmak
doğru değildir. Çünkü bu etkileşimler molekül ağırlığı, elektronegatif-
lik, atom çapı, iyon yükü gibi birçok faktöre bağlı olarak değişebilir.
Sonuç olarak bütün moleküller arasında diğer kuvvetlerle birlik-
te London kuvvetleri de bulunur. Soy gazlar ve apolar moleküller ara-
sında ise yalnızca London kuvvetleri bulunur.

Neler Kazanılacak? Hidrojen bağları ile maddelerin fiziksel özellikleri arasındaki ilişki kurulurken
a) Hidrojen bağının oluşumu,
b) Uygun bileşik serilerinin kaynama noktası değişimleri grafik üzerinde, hidrojen bağları ve diğer
etkileşimler kullanılarak açıklanacaktır.
c) Okuma parçasında, Aziz Sancar’ın DNA’nın onarımı ile ilgili çalışmaları, kısa biyografisi öğrenilecek,
sabırlı, azimli ve kararlı olmanın bilimsel çalışmalarda başarıya ulaşmadaki önemi vurgulanacaktır.

3.4.3. HİDROJEN BAĞI
Sıvı hâldeki suyun sıçrama, akma, damlama, birikme şeklindeki
-
δ davranışı karmaşa gibi görünse de aslında bir düzenin işaretidir. Suya
bu özellikleri veren hidrojen bağıdır. Bu bağ ayrıca proteinlerin dizili-
O
şini ve yapısını düzenleyerek yaşamın organize olmasını sağlar.
+
δ Hava sıcaklığı hızla değişse de suyun sıcaklığı yavaş yavaş artar
+
δ H ya da azalır. Suyun sıcaklığı havadaki sıcaklık değişimi kadar hızlı
0
104,5 değişseydi insan vücudunun yaklaşık % 70’i su olduğu için bu deği-
H
şim en çok insanları etkilerdi. Hava ısındığında vücut sıcaklığı yükse-
lir, hava soğuduğunda vücut donardı. Suyun bu özelliği yanında, sıvı
hâlinin katıya göre daha yoğun olması, iyi bir çözücü ol-
ması, akıcılığının yüksek olması gibi özelliklerinin oluşu-
munda hidrojen bağının etkisi vardır. Suya kimyasal açı-
dan bu özellikleri kazandıran hidrojen bağı acaba nasıl
oluşur?
Su polar bir moleküldür. Oksijen atomunun elektro-
Hidrojen bağı
negatifliği yüksek olduğu için hidrojen atomlarının elekt-
ronları oksijen atomunun etrafında daha çok vakit geçirir.
-
Bu nedenle oksijen tarafı kısmi negatiftir (δ ). Elektron-
suz kalmış gibi davranan hidrojen atomları ise kısmi pozi-
+
tiftir (δ ). Birden fazla su molekülü bir araya geldiğinde
pozitif yüklü hidrojen ile komşu su molekülünün oksijen
atomları köprü oluşturur (Görsel 3.4.7). Bir molekülün
Görsel 3.4.7: Su molekülü ve su molekülleri
arasındaki hidrojen bağı pozitif yüklü hidrojeni ile diğer molekülün negatif yüklü
atomu arasında moleküller arası elektrostatik çekim kuv-

130