Page 31 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler
Neler Kazanılacak? Zayıf ve güçlü etkileşimler bağ enerjisi esasına göre ayırt edilecektir.

3.4.1. BAĞ ENERJİSİNE GÖRE ZAYIF VE
GÜÇLÜ ETKİLEŞİMLER
Magnezyum ve oksijen atomları arasındaki bağı

kırmak için gerekli olan enerji 3850 kj/mol’dür (Görsel
3.4.1). CH 3 OH molekülleri arasındaki bağı kırmak için-

se 35,3 kj/mol enerji gerekir (Görsel 3.4.2). Bu bağları
2+
Mg 2- kırmak için gerekli olan enerjiler arasındaki fark neden
O
bu kadar büyüktür?
Bağ oluşurken açığa çıkan veya bu bağı kırmak
için verilmesi gereken enerjiye bağ enerjisi denir. Bağ
enerjisinin birimi kj/mol (kilojoule/mol) cinsinden he-
saplanır.
Magnezyum ve oksijen atomları arasındaki bağı
MgO kırmak için gerekli olan enerji, CH 3 OH molekülleri

arasındaki bağı kırmak için gerekli olan enerjiden çok
Görsel 3.4.1: MgO bileşiğini oluşturan güçlü daha yüksektir. Çünkü magnezyum ve oksijen atomları
etkileşimlerdir
arasındaki etkileşim güçlü, CH 3 OH molekülleri arasın-

daki etkileşim zayıftır.
Kimyasal türleri birbirinden ayırmak için gereken
bağ enerjisi yaklaşık olarak 40 kj/mol veya daha yük-
sek ise türler arasında güçlü etkileşim (kimyasal bağ)
oluştuğu kabul edilir. Zayıf etkileşimleri yenmek için
gereken bağ enerjisi ise yaklaşık 40 kj/mol’den daha
azdır. Moleküller arası etkileşimlerin gücü aynı zaman-
da maddenin fiziksel hâlini belirler.
Kimyasal bağlar oluştuğunda veya koptuğunda
Görsel 3.4.2: CH 3 OH moleküllerini bir arada yeni kimyasal türler meydana geldiği için maddenin
tutan zayıf etkileşimlerdir kimliği değişir. Fiziksel bağlar oluştuğunda veya kop-
tuğunda ise maddenin fiziksel hâlinde değişiklik olma-
sına rağmen kimliğinde herhangi bir değişiklik olmaz.

I. CH 3 OH(g) CH 3 OH(s)+ 35,3 kj/mol
2+ 2-
II. MgO(k)+ 3850 kj/mol Mg (g) + O (g)

Tepkimeler incelendiğinde I. tepkimede metil alkol gaz hâlden sıvı hâle geçerken 35,3 kj/mol’lük
enerji açığa çıktığı görülür. Açığa çıkan değer 40 kj/mol’den küçüktür ve tepkimeye giren maddenin kim-
liği değişmez. I. tepkimede zayıf etkileşimler koptuğu için fiziksel değişim gerçekleşir.
II. tepkime incelendiğinde ise magnezyum oksit bileşiğinin iyonlarına ayrışması için 3850 kj/mol’lük
enerji verilmesi gerekir. Bu değer 40 kj/mol’den büyüktür. II. tepkimede güçlü etkileşimler koparak kim-
yasal değişim gerçekleşir.
Ancak sadece alınan veya verilen enerji değerine bakılarak bir tepkimenin güçlü ya da zayıf etkileşim
sonucunda gerçekleştiğini söylemek doğru değildir. Örneğin aşağıdaki tepkimede 43,9 kj/mol’lük ener-
ji verilmiştir. Bu değer 40 kj/mol’den büyük olduğu hâlde suyun hâl değişimi sırasında zayıf etkileşimler
kopar ve fiziksel değişim gerçekleşir.

H 2 O(s) + 43,9 kj/mol H 2 O(g)

126