Page 34 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

İYON-İNDÜKLENMİŞ DİPOL ETKİLEŞİMLERİ ?
İyonik bileşiklerle apolar moleküller arasında veya iyonik bileşik BİLİYOR MUSUNUZ?
ile soy gaz atomları arasında gerçekleşen etkileşimlere iyon-indük-
+
lenmiş dipol etkileşimleri denir. Na iyonları ile CCl 4 molekülleri
arasındaki etkileşim iyon-indüklenmiş dipol etkileşimlerine örnektir.
LONDON KUVVETLERİ
Donmuş karbon dioksite kuru buz denir. Kuru buzun kaynama
o
noktası -78 C olup oda koşullarında katı hâlden sıvı hâle geçmeden
gaz hâle geçer (süblimleşir). Oda koşullarında gaz hâlinde olan CO 2
kuru buz hâline nasıl getirilir? Görsel 3.4.5: Kuru buz
CO 2 apolar bir moleküldür. Apolar moleküllerin sahip olduğu
Görsel 3.4.5’teki Kuru buz tıp-
elektronlar herhangi bir anda molekülün bir bölgesinde anlık olarak
ta kemoterapi tedavisi gören
yoğunlaşabilir. Elektronların bir bölgede yoğunlaşmasına komşu ta-
kanser hastalarında saç kay-
neciklerin yükleri, elektriksel alan uygulanması veya taneciklerin çar-
bının önlenmesinde yararlanı-
pışması neden olabilir. Elektronların yoğunlaştığı bölge geçici olarak
lan berelerde soğutucu olarak
negatif, diğer bölge ise geçici olarak pozitif yükle yüklenir. Bu du-
kullanılır.
rumda molekülde geçici dipol yapı oluşur. Geçici dipollere indüklen-
Tarım ve hayvancılıkta tahtaku-
miş dipol de denir. İndüklenmiş dipoller arasında olan etkileşime in-
rusu gibi zararlıların uzaklaştı-
düklenmiş dipol-indüklenmiş dipol veya London kuvvetleri denir.
rılmasında, besi hayvanlarının
London kuvvetlerini elektron sayısı ve molekülün şekli etkiler.
damgalanmasında kuru buzdan
London kuvvetleri elektronların, molekülün bir bölgesinde yo-
faydalanılır.
ğunlaşmasından kaynaklandığı için elektron sayısı arttıkça molekü-
Ayrıca yağış oluşturmak için bu-
lün kutuplanabilirliği (polarlanabilirliği) artar.
lut tohumlamada, asfaltın hız-
Soy gazlar apolar oldukları için molekülleri arasında London kuv-
la soğutulmasında, besinle-
vetleri bulunur. Aşağıda VIII A grubu elementlerinin elektron sayıları
rin dondurulmasında kuru buz
ve kaynama noktaları grafiği verilmiştir (Grafik 3.4.1).
kullanılmaktadır.
o
Kaynama noktası ( C)
-62
Rn
-107
-152 Xe
-186 Kr
Ar ?
-246 BİLİYOR MUSUNUZ?
-269 Ne
He İndüklenmiş dipol-indüklenmiş
Elektron sayısı
dipol kuvvetleri Fritz London
2 10 18 36 54 86
(Firetz Landın) (Görsel 3.4.6)
Grafik 3.4.1: VIII A grubu elementlerinin elektron sayıları ve kaynama noktaları
tarafından açıklandığı için bu et-
Grafik 3.4.1’den de anlaşılacağı üzere elektron sayısı arttıkça kay-
kileşimlere London kuvvetleri
nama noktası da artmıştır. Bunun nedeni elektron sayısı arttıkça mo-
de denir.
lekülün kutuplanabilirliğinin ve London kuvvetlerinin artmasıdır.
Tablo 3.4.1: VII A Grubu Molekülleri Elektron Sayısı ve Kaynama Noktası
Toplam Elektron Kaynama Noktası
VII A Grubu Molekülleri
0
Sayısı ( C)
18 -188
F 2
34 -34
Cl 2
70 59
Br 2
106 184 Görsel 3.4.6: Fritz London
I 2

129