Page 5 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

Neler Kazanılacak? Kimyasal türler (radikal kavramına girmeden) tanıtılacaktır.
3.1.1. KİMYASAL TÜRLER

Görsel 3.1.1: Kuzey ışıkları (Kutup ışıkları)
Kuzey ışıkları (Görsel 3.1.1) atmosferin üst katmanlarında iyon-
laşmış azot ve oksijenin temel enerji düzeyine dönüşmesi sonucu olu-
şur. Kuzey ışıklarındaki pozitif ve negatif iyonlar, uçan balonlarda-
ki Helyum (He), oksijen tüplerindeki oksijen gazı (O 2 ), şişedeki su
(H 2 O), altın külçeleri (Au) gibi maddeler farklı tür tanecikler içerir.
Bu maddeleri oluşturan farklı taneciklere kimyasal türler denir. Kim-
yasal türler atom, iyon ve molekül olarak sınıflandırılabilir.

ATOM
Görsel 3.1.2: Soy gazlar atomik
hâlde bulunur. Bir elementin fiziksel ve kimyasal özelliklerini gösteren en kü-
çük birimine atom denir. Atomlar proton, nötron ve elektron gibi
daha küçük taneciklerden oluşmalarına rağmen fiziksel ve kimya-
sal yöntemlerle daha basit birimlerine ayrıştırılamaz. Ancak nükleer
yöntemlerle ayrıştırılabilir. Proton, nötron gibi tanecikler çekirdekte;
elektronlar ise elektron bulutunda yer alır. Atom çapı elektron bulu-
-8
tu da dâhil olmak üzere yaklaşık 10 cm, çekirdeğin çapı ise yaklaşık
-12 -13
10 -10 cm kadardır. Atomlar boyutlarının çok küçük olması ne-
deniyle optik mikroskoplarla görüntülenemez ancak elektron mikros-
kobu gibi araçlarla görüntülenebilir.
Metaller (K, Fe, Cu, Au, Na....) ve soy gazlar (He, Ne, Ar, Kr ....)
tek atomlu hâlde bulunur (Görsel 3.1.2).
Görsel 3.1.3: Element molekülü
Metal ve soy gazlar tek atomlu olarak bulundukları için bunlara
monoatomik elementler de denir.
MOLEKÜL
Aynı veya farklı atomların birbiri ile etkileşmesi sonucunda olu-
şan kimyasal türlere molekül denir. Moleküller en az iki atomun bir-
leşmesiyle oluşur.
Aynı atomlar birleşirse element molekülünü oluşturur. H 2 , N 2
, S 8 gibi. Farklı atomlar birleşirse bileşik

(Görsel 3.1.3), O 2 , O 3 , P 4
molekülünü oluşturur. CO 2 , H 2 O, CH 4 , N 2 O, CH 3 COOH, H 2 SO 4
gibi (Görsel 3.1.4). Bu bileşikler kimyasal yöntemlerle kendini
oluşturan bileşenlere ayrışabilir.
Moleküller iki atomlu (diatomik), üç atomlu (triatomik) veya çok
Görsel 3.1.4: Bileşik molekülü
atomlu (poliatomik) olabilir. İki atomlu moleküllere F 2 , HCl, üç atom-
ve polimerler örnek ve-
luya O 3 , H 2 O, çok atomluya H 2 SO 4 , C 6 H 12 O 6

rilebilir.
100