Page 9 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

Neler Kazanılacak? Kimyasal türler arasındaki etkileşimler sınıflandırılırken
a) Bağlanan türler arası sınıflandırma, atomlar arası ve moleküller arası şeklinde yapılarak bu sınıflan-
dırmanın getirdiği güçlükler açıklanacaktır.
b) Güçlü etkileşimlere örnek olarak iyonik, kovalent ve metalik bağ; zayıf etkileşimlere örnek olarak da
hidrojen bağı ve van der Waals kuvvetleri tanıtılacaktır.

3.2.1. KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER
Hidrojen ve oksijen gazının suyu oluşturması kimyasal değişim-
dir. Bu değişim gerçekleştiğinde iki hidrojen ve bir oksijen atomu ken-
di aralarında güçlü etkileşimlerle su (H 2 O) molekülünü oluşturur. Bir
damla su milyarlarca su molekülünün bir araya gelmesiyle oluştuğu-
na göre milyarlarca su molekülü nasıl bir arada bulunur? Su molekül-
lerini ve suyu oluşturan hidrojen ve oksijen atomlarını birbirinden ko-
layca ayrıştırabilir miyiz?
Sıvı hâldeki suyu gaz hâline geçirmek için suyun ısı alması yeter-
Görsel 3.2.1: Suyun buharlaşması lidir (Görsel 3.2.1). Suyun gaz haline geçmesi hal değişimi yani fizik-
sel değişimdir. Fiziksel değişimde zayıf etkileşimler yani su molekül-
leri arasındaki fiziksel bağlar kopar (Görsel 3.2.2).
Suyu oluşturan hidrojen ve oksijeni ayrıştırmak ise suya ısı ver-
mekle gerçekleşmez. Bunun için suyu kimyasal bir yöntem olan elekt-
Güçlü etkileşim
roliz ile ayrıştırmamız gerekir (Görsel 3.2.3). Suyun hidrojen ve oksi-
jene ayrışması kimyasal değişim olduğundan daha fazla enerji gerek-
Zayıf etkileşim tirir. Hidrojen ve oksijen arasındaki etkileşim güçlü etkileşim oldu-
ğundan bağlar daha sağlamdır.
O hâlde kimyasal türler arası etkileşimler bağın sağlamlığı teme-
linde güçlü ve zayıf olarak sınıflandırılabilir.
Görsel 3.2.2: Molekülde güçlü ve
zayıf etkileşimler
Kimyasal Türler Arasındaki Etkileşimlerin Sınıflandırılması
Kimyasal türler arasındaki etkileşimler,
a) Bağlanan türlere göre
b) Bağın sağlamlığına göre sınıflandırılabilir.
A) Bağlanan Türlere Göre Sınıflandırma
Atomlar arası ve moleküller arası bağlar olarak sınıflandırılır.
a) Atomlar arası bağlar: Aynı veya farklı tür atomlar arasın-
daki etkileşimler sonucunda atomlar arası bağlar oluşur. Ör-
neğin hidroklorik asitteki H-Cl (Görsel 3.2.4), sudaki O-H ve
flor gazındaki F-F, demir elementindeki Fe-Fe, helyum gazın-
daki He-He gibi.
Örneklerin tamamı atomlar arası bağ olmasına rağmen bu
Görsel 3.2.3: Suyun elektrolizi
bağların hepsi güçlü veya hepsi zayıftır denilemez.
Örneğin Fe-Fe atomları ve He-He atomları arasındaki bağ-
ların her ikisi de atomlar arası bağdır. Ancak tablo 3.2.1 in-
celendiğinde kaynama noktaları arasındaki farktan da an-
laşılacağı gibi Fe-Fe atomları arasındaki bağın güçlü, He-He
atomları arasındaki bağın zayıf olduğu söylenebilir. Fe-Fe
H Cl atomları arasındaki çekim güçlü olduğu için demirin kayna-
ma noktası daha yüksektir ve oda koşullarında katıdır. He-He
atomları arasındaki çekim daha zayıf olduğundan kaynama
noktası çok düşük ve oda koşullarında gazdır.

Görsel 3.2.4: Hidrojen ve klor atom-
ları arasındaki bağ
104