Page 169 - Dört Dörtlük TYT Coğrafya

ÇÖZÜMLÜ SORULAR Türkiye'nin Yüzey Şekilleri COĞRAFYA

5. Aşağıda esnek olmayan tabakaların yan basınçlara uğ- 6. Norveç’te buzullar ve buzulların oluşturduğu şekiller de-
raması sonucu oluşan yer şekli gösterilmiştir. niz seviyelerinde görülürken, Türkiye’de Ağrı, Erciyes,
Kaçkar, Buzul gibi dağların yüksek kesimlerinde görülür.

Bu durumun Anadolu’nun hangi özelliğine bağlı
olarak ortaya çıktığı söylenebilir?
A) Denizlere kıyısının olmasının
B) Mutlak konum özelliklerinin
C) Jeolojik yapısının
D) Toprak özelliklerinin
Bu yer şekli aşağıdaki bölgelerin hangisinde daha
E) Farklı kıyı tiplerinin görülmesinin
yaygındır?
A) Güneydoğu Anadolu
Çözüm:
B) Doğu Anadolu
Türkiye, Kuzey Yarımküre ’de 36°- 42° Kuzey enlemleri
C) İç Anadolu ve 26°- 45° doğu boylamları arasında yer alır. Mutlak
D) Batı Anadolu konumu itibarıyla Orta Kuşak'ta bulunmaktadır.
E) Kuzey Anadolu Kuzey Yarım Küre’de 30°-50° enlemleri arasında dai-
mi kar sınırının yüksekliği, ortalama olarak 3000-4300
metreler arasındadır. Türkiye'nin mutlak konumu itiba-
Çözüm: rıyla kalıcı kar sınırı 2500 metreden daha yukarıdadır.

Esnekliğini yitirmiş sert yapıdaki tortul tabakalar yan Bu nedenle buzullar ve buzulların oluşturduğu şekiller
basınçlara uğradıklarında kırılmaya uğrar ve kırık dağ- Türkiye'de dağların yüksek kesimlerinde yer alır.
ları oluşur. Kırılma sonucu tabakaların dikey yönde yer Ekvator'dan kutuplara gidildikçe kalıcı kar sınırı deniz
değiştirmesiyle oluşan yükseltilere horst, alçalan kısım- seviyesine yaklaşır.
lara da graben denir.
Büyük bir bölümü 60° Kuzey enleminin daha kuzeyin-
Türkiye’de çoğunlukla Batı Anadolu'da sert tabakaların de bulunan Norveç mutlak konumu itibarıyla kutuplara
kırılmasıyla kırık dağları, çöken alanlarda ise çöküntü yakın ve en geniş bölümü soğuk kuşakta yer alan bir
ovaları meydana gelmiştir. Çöküntü alanları yani gra- ülkedir. Bu nedenle kalıcı kar seviyesi 0 metreye yani
benlere Gediz, Büyük ve Küçük Menderes ovalarını; deniz seviyesine kadar inmekte olup buna bağlı olarak
horst yani kırıklı dağlara ise Bozdağlar, Yunt ve Aydın buzullar ve buzul şekilleri deniz seviyesinden itibaren
dağları örnek verilebilir. görülür.
Bu durumda sorunun doğru cevabı D seçeneğidir. Sonuç olarak mutlak konum özellikleri Norveç ve

Cevap: D Türkiye’de buzullar ve buzullara bağlı şekillerin farklı
yükseltilerde görülmesinin temel nedenidir. Sorunun
doğru cevabı B seçeneğidir.
Cevap: B

167