Page 50 - Sanat Tarihi -12

2. TARİH ÖNCESİNDE ANADOLU’DA YAŞAM
ÜNİTE

2.1.5. Maden Çağında Anadolu

Anadolu’da Kalkolitik Çağ’dan tuncun kullanılması ile başlayan
Maden Çağı’na geçiş kesintisiz olarak gerçekleşmiştir. Yazı, Anadolu’da
MÖ 2000’de kullanılmaya başlandığı için Maden Çağı’nın Erken Tunç
Devri Anadolu coğrafyası için tarih öncesi dönem kabul edilir. Neolitik
Çağ Anadolu’sunda bakır ve gümüş gibi yumuşak madenler süs eşyası ve
takı yapımında kullanılırken, sert bir alaşım olan tuncun silah, heykel,
mühür ve bazı kutsal sembollerin yapımında kullanılmaya başlanması
maden işleme sanatının gelişmesini sağlamıştır. Anadolu’da maden işleme
sanatındaki gelişmeler uzak bölgelerle olan ticareti geliştirmiş, kent
niteliğindeki yerleşmelerin büyümesi ile ilk kent devletleri oluşmuş ve
siyasi örgütlenme başlamıştır.

Tunç Çağı’nda Anadolu’daki yapılarda megaron (dikdörtgen) yapı
planının uygulandığı görülür. Mezar odaları, çömlekler, idol adı verilen
sembolik heykelcikler ile çeşitli süs eşyaları bu dönemde Anadolu’daki
yerleşmelerin tamamında bulunan eserlerdendir. Daha önceki çağlarda
pişmiş toprak ve taştan yapılan “ana tanrıça” heykelcikleri, Maden Çağı
başlarında değerli maden ve taşlardan yapılmaya başlanmıştır. Hasanoğlan’da
(Ankara) bulunan kadın heykelciği bu dönem heykelciklerinin önemli
örneklerindendir (Görsel 2.48).

Bu dönemin önemli bir eser grubunu da parlak yüzeyli keramikler
oluşturmaktadır. Çömlekçi çarkının yaygınlaşması ile madenî kapları taklit
eden “gaga ağızlı” testi ve maşrapalar, çift kulplu uzun silindirik gövdeli
kupalar, hayvan biçiminde kaplar, üzerinde ince oluk şeklinde yivle bezen-
miş olanlar, bu kültürün geliştirdiği kap biçimleri arasındadır. Ayrıca Tunç
Devri’nin başlarında Anadolu’da dört tekerlekli araba kullanılması önemli
bir gelişme göstergesidir. Bu çağın Anadolu’daki önemli yerleşim yerleri
Truva (Çanakkale), Alacahöyük (Çorum), Kültepe (Kayseri), İkiztepe
(Samsun) ve Alişar’dır (Yozgat).

TRUVA (TROYA)

Çanakkale’de bulunan Truva (Troya), Tunç Devri’nin Anadolu’daki
en önemli merkezlerinden birisidir. Höyükte bulunan dokuz kültür
katının ilk yedi katı Tunç Çağı’nı, diğerleri ise Helenistik ve Roma
Devirlerini kapsamaktadır. Troya, birinci katmandan itibaren çevresi
gelişmiş bir teknikle yapılmış, dört büyük kapısı bulunan kalın surlarla
çevrili antik kent görünümündedir. Kentteki yapılar taş temel üzerine
kerpiç duvarlıdır. Evler dikdörtgen yapı planının en eski ve öncü
örneklerindendir. Mezar alanlarında ise üzerinde insan kabartmaları
(rölyef) olan taşlar bulunmuştur.

Ana tanrıça figürünün bolca kullanıldığı dönemin çanak çömlekleri el
yapısıdır ve hemen hemen hepsi astarlıdır. İnsan yüzü biçimindeki kaplara
ilk kez bu höyükte rastlanmaktadır.
Görsel 2.48
Kadın heykelciği, Hasanoğlan

50