Page 48 - Sanat Tarihi -12

2. TARİH ÖNCESİNDE ANADOLU’DA YAŞAM
ÜNİTE

2.1.4. Kalkolitik (Bronz Bakır) Çağ’da Anadolu

Kalkolitik Devir’de Anadolu’daki yerleşmelerin daha yüksek yerlerde
kurulduğu ve etrafının surlarla çevrili olduğu görülür. Orta ve Batı Anadolu
evlerinde dikdörtgen planlar görülürken Doğu ve Güneydoğu
Anadolu’da Mezopotamya kültürlerinin etkisiyle yuvarlak planlı
evler yapılmıştır. Kalkolitik Devir mimarisinde kerpiç kullanımı
devam etmekle beraber çevre koşullarına bağlı olarak ahşap
malzemenin de kullanıldığı görülmektedir.

Anıtsal olarak inşa edilmiş idari ve dinî yapılar yanında mü-
hürler, heykelcikler, zengin ve gelişmiş boya bezemeli kaplar
bu dönemin önemli sanat eserlerindendir (Görsel 2.41).
Anadolu’da Kalkolitik Çağ’a ait buluntular, Yumuktepe,
Alişar, Değirmentepe, Canhasan ve Hacılar’da yoğun-
laşmıştır. Ayrıca Niğde’de bulunan Köşkhöyük’te
Kalkolitik Çağ’a ait eserler bulunmuştur.

YUMUKTEPE

Mersin’de bulunan Yumuktepe Höyüğü MÖ 7500’den
Görsel 2.41 MS 1000 yılına kadar insanların kesintisiz yaşam alanı
Çömlek,
Kalkolitik Çağ, olmuştur. Höyükte hâlen devam eden kazılarda Kalkolitik
Köşkhöyük Dönem’e ait çok sayıda taş ve seramikten kaplar, taştan
yapılmış süs eşyaları ve kemik ev aletleri ile üretim amaçlı aletler ortaya
çıkarılmıştır (Görsel 2.42). Ayrıca höyükte kil ve kum katkılı seramik
kaplar ile Neolitik Dönem’e ait dünyada ilk defa kaleye benzer bir yapı
tespit edilmiştir. Kalkolitik Dönem sonlarına doğru ise höyükte savunma
duvarlarıyla çevrili köy tipi yerleşime geçilmiştir. Askerlerin oturduğu
sura bitişik evlerde fırın, yerel kaplar, temellerin altında seramik ve özel
eşyalı mezarlar bulunmuştur. Yumuktepe’de bulunan buğday, baklagil,
incir, çitlembik, üzüm gibi bitkilere ait kalıntılar tarımın gelişmiş olduğunu
göstermektedir. Ayrıca höyükte bulunan kalıntılardan koyun, keçi, domuz
ve sığır beslendiği anlaşılmaktadır.

ALİŞAR HÖYÜĞÜ

Yozgat’ın Sorgun ilçesine bağlı
Alişar köyünde MÖ 4000’li yıllarda
Görsel 2.42 kurulan Alişar Höyüğü, dörtgen
Kalkolitik Çağ çömlek ve süs eşyası, Yumuktepe
planlı, kerpiç duvarlı, düz damlı
evleriyle basit bir köy görünümün-
deyken, Asurlu tüccarlar tarafından
bir ticaret merkezi hâline getirilmiştir.
Yapılan kazılarda Kalkolitik Çağ’dan
Hititlere kadar kültür katmanları bulunan
höyük Anadolu kültürü için kesintisiz bir
kronoloji sunmaktadır (Görsel 2.43).
Görsel 2.43
Çömlek, Kalkolitik Çağ, Alişar

48