Page 123 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler 2. ÜNİTE

Okuma Parçası

Aşağıdaki metinleri okuyarak soruları cevaplayınız.
KÖYDEN KENTE GÖÇ
Göç olgusuyla ilgili karşımıza çıkan diğer bir hareket-
lilik de çağdaş endüstriyel toplumlarda ve gelişmekte olan
ülkelerde görülen kırsal kesimden kentlere olan harekettir.
Çağımız toplumlarında artık kentleşme ve endüstrileşme
gibi süreçlerin etkisiyle nüfusun büyük çoğunluğu kentsel
bölgelerde yaşamaktadır. Bu hareketlilik sonucu hem
kentlerin sayısı artmış hem de kentlerde yaşayan nüfus
kalabalıklaşmıştır. Örneğin Amerika’da 1970’te yapılan
ilk nüfus sayımında şehir adedi 24, buralarda yaşayanların
ise genel nüfusun %5’i olarak saptanmıştır. Günümüzde
ise kentlerin sayısının artmasıyla buralarda yaşayan
nüfusun çok artmış olduğu görülmektedir.
(Enver Özkalp, Sosyolojiye Giriş, s.212)
TOPLUMSAL HAREKETLİLİK
Toplumsal tabakalaşma, ülkeler düzeyinde hareketlilik
bakımından farklı özellikler gösterir. Söz gelimi Ameri-
ka’da dikey hareketlilik çok görülür. Türkiye’de de dikey
hareketliliğin yüksek oranda olduğu söylenebilir. Ancak
hareketlilik bakımından tamamıyla açık hiçbir toplum
yoktur. Belirli unsurlar hareketliliği belirli derecede engel-
lemektedir (Görsel 2.160).
Bir toplumda bireylerin sosyal kökenleri çok farklı
olsa da toplumsal hareketlilik yukarı statülere ve sınıflara
göre yüksek hız ve derecede ise insanlar yükselebilecekle-
rine ve üst sınıf statüsüne geçebileceklerine inanırlar. Bu
inancın yer aldığı ve fiilen bunu mümkün kılan toplum
düzenlerinde insanlar, sosyal eşitlik elde etmek üzere
şiddetli mücadelelere girişmezler. Buna karşın kanalların
tıkalı olduğu ve insanlardan çoğunun başarısızlığa
önceden mahkûm olduğu toplumlarda herkes eşitlik
talebinde bulunmaya başlar.

Demokratik ahlakın gereği olarak toplumsal hareketli-
liğin iyi bir olgu teşkil ettiğine inanmak esastır. Zira kapalı
toplum düzenleri kişiliklerin gelişmesini ve toplumun
becerikli ve yetenekli kişilerden yararlanmasını engeller.
(Sulhi Dönmezer, Toplumbilim, s.315)
Görsel 2.160: Semra Dündar’ın karikatürü

1. Köyden kente göç demografik açıdan nasıl bir toplumsal hareketlilik kazandırır? Görüşlerinizi paylaşınız.
2. Toplumsal hareketliliğin az olduğu kapalı toplumların yapısı nasıldır? Tartışınız.
3. Toplumsal hareketliliğin çok yoğun yaşandığı açık toplumlarda ne tür sorunlar ortaya çıkmaya
başlar? Tartışınız.

Haber

Aşağıdaki metni okuyup soruları cevaplayınız.
TÜRKİYE’NİN “EN ZENGİN 100 TÜRK” LİSTESİ AÇIKLANDI!

Bir ekonomi dergisi, 2017’nin ilk 3 ayında 12’nci kez Türkiye için hazırladığı "En Zengin 100 Türk" listesini açıkla-
dı. Yeni listede 31 dolar milyarderi ve 9 yeni isim var. 118 kişinin 46'sı servetini artırdı. Toplam servet 8,2 milyar dolar
artışla 102,9 milyar dolar oldu. Türkiye’nin en zengin ailesinin mal varlığı 3,7 milyar dolar olarak belirlendi.
www.sabah.com.tr
1. Habere göre toplumsal hareketliliğe neden olan faktör nedir? Açıklayınız.
2. Teknoloji, ekonomi, siyaset ve eğitimin toplumsal hareketlilikteki rolü hakkında neler söyleyebilirsiniz?

177