Page 69 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite
P. 69
Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler 2. ÜNİTE
Köy Öncesi Dönem ve İlk Topluluklar
HAZIRLIK SORULARI
1. İlk topluluklar denildiğinde aklınıza neler gelmektedir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.
2. İlk toplulukları konu edinen bir sinema filmi izleyerek filmin konusunu arkadaşlarınızla paylaşınız.
KAVRAMLARIMIZ
Avcı-Toplayıcı Topluluklar
KÖY ÖNCESİ (AVCI-TOPLAYICI) YAŞAM
İlk topluluklar, insanların toprağa yerleşmeden önceki ve besleyip büyütmesi kadının kutsal bir yer edinmesini de
üretim yapmadığı dönem olarak belirtilebilir. Herhangi bir sağlar.
üretim yoktur. Doğadan elde edilen yiyeceklerle yaşam
sürdürülmektedir. İlkel topluluklara ait sanat eserlerinde kadın figürlerine
rastlanmaktadır. Kadın toprakla özdeşleştirilmiştir. Toprağın
İlk topluluklar kadının doğurganlık özelliğinin kutsandığı doğadaki bitkileri besleyip büyütmesi gibi kadın da insan
ve bu nedenle soy çizgisinin daha çok anaerkil olduğu toplu- neslinin devamını sağlar.
luklardır.
Eski Taş Çağı ya da avcılık-toplayıcılık dönemi MÖ
Avcı-toplayıcıların büyük çoğunluğu eşitlikçi topluluk- 600.000 ile 10.000 yılları arasında süregelen arkeolojik
lardır. Bu topluluklarda otorite belirsizdir. Topluluk içi statü çağdır. Bu çağ tarih öncesi uygarlığın gelişim sürecinde
farklılaşmaları yaş ve cinsiyet temeline dayalıdır ve oldukça kültürel evrelerin en uzun olanıdır.
düşük düzeylerdedir.
Tarih öncesinde yaşayan insan topluluklarının doğa
Avcı-toplayıcı topluluklar savunma ve güvenlik ihtiyacı- koşullarıyla baş edebilmek için büyük gruplar ve kalabalık
nı gidermek için büyük gruplar hâlinde yaşarlar. Akrabalığa aileler biçiminde yaşadıkları bilinmektedir. Yiyecek topla-
dayalı birliktelikleri vardır. Klan dışı evlilikler yaygındır. Bir mak ve düşmanlardan korunmak için birlikte yaşama ihtiyacı
devlet yapısı ve hukuk yapısı olmamasına rağmen toplumsal doğmuştur.
denetim ve kontrol sistemleri vardır.
Köy öncesi dönemi toplulukları hayvan postlarından
Bazı klanlar soylarını bir bitki ya da hayvan olarak görür- giysiler yaparak soğuktan korunmuşlardır. Mağara ve kaya
ler. Buna totem adı verilir. Bu dönemde insanlar avcılık ve sığınaklarını barınak olarak kullanmışlardır. Bu çağın sonla-
toplayıcılık yaptıklarından yiyecek kaynaklarına kolay ulaşa- rına doğru mağara duvarlarına hayvan resimleri ve av figür-
bilecekleri bölgelerde yaşarlar. Kaynak tükenince başka leri çizmişlerdir. Eski Taş Çağı’na ait ilk izlere İspanya’da
bölgeye göç ederler. Bu toplulukların tipik özelliği hareketli- Altamira, Fransa’da Lasque (Laskö) mağaralarında rastlan-
liktir. Avcılık istikrarlı bir geçim kaynağı olmadığından mıştır. Türkiye’de bu döneme ait kalıntıların bulunduğu
toplayıcılık, yaşamlarında önemli yer tutar. Avcılık daha çok yerlere Antalya’da Karain, Beldibi, Belbaşı; İstanbul’da
erkeklerin uğraşısı olduğundan kadınlar iş bölümü gereği Yarımburgaz mağaraları örnek gösterilebilir. Yarımburgaz ve
bitki toplayıcılığı yapmaktadır. Avcılık nedeniyle erkeklerin Karain mağaraları Türkiye’deki bilinen en eski yerleşim
haftalarca klandan uzak kalmasından dolayı klanın yönetimi yerlerindendir. Ateş bu devrin ortalarına doğru bulunmuştur.
ve çocukların bakımı anneye kalmakta, anne ile çocukları Ateşin bulunmasıyla besinler pişirilerek yenilmeye başlan-
arasında güçlü bir bağ oluşmaktadır. Bu durum kadının top- mıştır.
lumsal statüsünü ve saygınlığını artırır. Çocukları doğurması,
Paleolitik Dönem Mezolitik Dönem Neolitik Dönem Kalkolitik Dönem Tunç Demir
Eski Taş Çağı Orta Taş Çağı Yeni Taş Çağı Taş Bakır Çağı Çağı Çağı
MÖ 600000-MÖ 10000 MÖ 10000-MÖ 8000 MÖ 8000-MÖ 5500 MÖ 5500-MÖ 2500 MÖ 2500-MÖ 1200 MÖ 1200-MÖ 600
Avcı-toplayıcı dönem Avcı-toplayıcı dönem Yerleşik hayata geçiş Gelişmiş köy toplulukları Kent toplulukları Siyasi yapılanma dönemi
123
