Page 66 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Toplumsal Gruplarda Statü ve Rol

HAZIRLIK SORULARI

1. İçinde bulunduğunuz gruplarda yapısında ne tür görevler üstleniyorsunuz? Paylaşınız.
2. Üyesi olduğunuz gruplarda toplumun baskısını hissettiğiniz oluyor mu? Düşününüz.

KAVRAMLARIMIZ
Statü, Rol, Uyum, Grup Yapısı, Grup Normu

GRUPLARIN TOPLUMLA İLİŞKİSİ

Gruplar toplumu oluşturan küçük parçalardır. Gruplar da gösterir. Örneğin okullar, içinde bulunduğu toplumun kültü-
toplumun bir parçası olduğuna göre toplumun yapısından rel değerlerini, normlarını öğrencilerine aktarırlar. Toplumun
izler taşımaktadır. Bu sebeple gruplar sosyolojinin konusu değer ve normlarına ters düşen gruplar toplumla ve diğer
hâline gelmiş ve araştırma konusu olmuştur. Gruplar toplu- gruplarla çatışmaya girerler. Bu gruplar üzerinde toplumun
mun içinde bulunan küçük yapılar oldukları için toplumun baskısı daha fazla olacaktır. Grup bu baskıdan kurtulmak için
kültürel değerlerini, normlarını, toplumsal ilişki biçimlerini uyma davranışı gösterebilir ya da toplumla çatışmayı sürdü-
yansıtır. Grupların amaçları toplumun amaçlarıyla benzerlik rebilir.

GRUPTA STATÜ VE ROL

Toplumsal yaşam karşılıklı beklentilerden oluşur. Bu
beklentiler bireylere görev, yetki ve sorumluluklar verir.
Sosyoloji bu görev, yetki ve sorumlulukları statü ve rol olarak
ele alır.

Her insan toplumda ve bulunduğu grupta bir konuma
sahiptir. Bu konum kişiye birtakım haklar sağlamakla beraber
sorumluluklar da yükler. Bireyin sahip olduğu hak ve sorumlu-
luklar toplumda ve içinde bulunduğu gruplarda onun yerini
sağlamlaştırır.
Bireyler birden fazla sürekli veya geçici gruba üye olabilir-
ler. Bireylerin grup içerisinde statülerine bağlı rollerini yerine
getirmesi, grubun işleyişini ve başarısını sağlar, bireylerin
grup içindeki ve toplumdaki diğer gruplara uyumunu kolaylaş-
tırır. Bir öğrenci okulunda başarı gösterir, sınavlardan yüksek
notlar alırsa öğretmenleri, arkadaşları, ailesi tarafından takdir
görür. Onun bu durumu ailesiyle ve çevresiyle olan uyumunu
artırır.

Bireyler, statülerinin gereği olan rolleri yerine getirmediği
durumlarda grup üyelerinin, çevredeki grupların ve toplumun
baskısına maruz kalabilir. Bireyin rolünü yerine getirmemesi
çevresindeki kişilerle çatışma yaşamasına neden olur. Grup
normları, bireyi rolünü yerine getirmesi için zorlar. Grup kendi
işleyişi ve ilişkilerini düzenlemek için normlara ihtiyaç duyar.
Normlar insanlar arası ilişkilerin nerede, nasıl yürütülece-
ğini belirleyen kurallardır. Grup, normlarını üyeleriyle beraber
oluşturur. Her grubun normları birbirinden farklıdır. Fakat
grup normları genel olarak toplumun normlarına uyum sağlar.
Bu normlara üyelerinin uymasını bekler ve kontrol eder. Birey,
grubun normlarına uyum sağlayamazsa o gruptan ayrılır
(Görsel 2.77).
Görsel 2.77: Öğrencinin rolü gereği başarı kazanması öğretmenleri
tarafından takdir görmesini sağlar.

120