Page 68 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Okuma Parçası

Aşağıdaki metinleri okuyarak soruyu cevaplayınız.
TOPLUMSAL GRUP VE TOPLUMSAL YAPI
Toplumsal davranışlarımızın çoğu, insanların oluş- Grup üyeleri benzer değer, norm ve beklentileri
turduğu gruplar içerisinde yer alır. Sosyolojik anlamda paylaşırlar. Nasıl davranışlarımız içinde bulunduğumuz
grup en az iki kişiden meydana gelen benzer değer ve sınıf, statü ve rollerden etkileniyorsa gruplardan da
beklentilere sahip olan bireylerin düzenli etkileşimleri etkilenmektedir. Eğer bir gruba üye isek grup üyeleri
ile ortaya çıkan bir birleşmedir. Diğer bir ifadeyle grup bizlerden onlar gibi davranmamızı beklerler. Örneğin bir
statü ve rolleri arasında belirli ilişkiler olan herhangi bir aile grubunun üyesiyseniz 15 yaşındaki çocuğunuza
büyüklükteki insanlardan oluşur. “Belirli saatler arasında evde olmalısın!” dediğiniz
zaman bu, grubun otoritesini simgeler ve genelde aile
İnsanların bir grubu oluşturabilmeleri için araların- üyeleri bu tür bir norma uygun davranılmasını beklerler.
da kesin bir ilişkinin veya etkileşimin olması gerekir. Ailenin bir üyesi olarak kalacaksanız bu beklentiye uyum
Örneğin bir otobüste seyahat edenler, bir tiyatrodaki sağlamış olmanız gerekir (Görsel 2.84).
izleyiciler, grup değil yığındır. (Enver Özkalp, Davranış Bilimlerine Giriş,s.47)

Görsel 2.84: Grup üyeleri ortak davranış kalıbı sergiler.
TOPLUMSAL GRUP
Fichte, toplumsal grupları şu şekilde tanımlamaktadır: Ayrıca grup üyeleri karşılıklı rollerini toplumsal
“Bir toplumsal grup, ortak amaçların izlenmesi konusun- değerler ve normlara uygun olarak gerçekleştirir.
da toplumsal normlara, çıkar ve değerlere uygun olarak
karşılıklı rolleri yerine getiren, toplumsal kişiliklerden Toplumsal gruplar toplumun yapısına göre de farklı-
oluşmuş bir yapıya sahip ve benzerlerinden ayrılan ve lık gösterirler. Örneğin tarım toplumları ile sanayi
aynı zamanda tamamlanabilen bir topluluktur. toplumları arasında bu açıdan büyük farklılıklar vardır.
Bir toplumsal grubu, büyük ölçüde içinde bulunduğu
Toplumsal gruba dâhil bireylerin kendilerine özgü toplumsal yapı biçimlendirir. Örneğin otokraside kural-
rolleri bulunmakta ve üyeler bu rollerini yerine getirme- lar, değer yargıları ve normlar hükümdarın isteği doğrul-
meye başlayınca grup da ortadan kalkmaktadır. Grup tusunda uygulanır. Demokraside ise yetkililerce uygula-
üyeleri arasında karşılıklı temas ve ilişki bulunmaktadır. maya konulan yasa, tüzük ve yönetmelikler toplumsal
Gruptaki her bireyin, öteki insanlara göre belli bir yeri beklentilere uygun olduğundan grup üyelerinin rollerini
(statü) ve bu yerin gerektirdiği bir işi (rolü) vardır. Örne- yerine getirmeleri daha kolay olmaktadır. Kısacası grup
ğin çevre koruma derneği başkanının elde etmiş olduğu toplumsal yapı ile birey arasında köprü görevini görmek-
bu statüsüne karşılık üyelerle koordinasyon oluşturma, tedir. Birey-toplum ilişkisini sağlayan bir bağlantı olma
gerekli kararları alma ve uygulama, kendileriyle ilgili niteliği ile grup, toplumun bireyi sosyalizasyon yolu ile
konularda üyelerini haberdar etme gibi rolleri vardır. etkileme aracı olmaktadır.
(M. S. Doğan, S. Özyurt, G. Boztoprak, Sosyoloji Çarşısı, s. 291)
Toplum yapısının, toplumsal gruplara ne gibi etkileri olabilir? Siz de metinlerden yola çıkarak toplumsal
yapının toplumsal grup, statü ve rollere etkilerini ifade eden örnekleri sınıfta paylaşınız.

122