Page 54 - Sosyoloji 2 | 1.Ünite

SOSYAL HUKUK DEVLETİ

KAVRAMLAR DERSE HAZIRLIK
• Sosyal hukuk devleti 1. Sosyal devlet ve hukuk devleti kavramlarından ne anladığınızı söyleyiniz?
2. Yoksulluk, doğal afetler, salgın hastalıklar, sosyal eşitsizlik gibi sorunların ortadan kal-
dırılmasında devletin rolü nedir? Belirtiniz.

SOSYAL HUKUK DEVLETİ

Anayasa Mahkemesi 26 Ekim 1988 tarih ve K.1988/33 sayılı
kararında sosyal devleti “Güçsüzleri güçlüler karşısında koruya-
rak gerçek eşitliği yani sosyal adaleti ve toplumsal dengeyi sağ-
lamakla yükümlü devlet demektir. Çağdaş devlet anlayışı, sosyal
hukuk devletinin, tüm kurumlarıyla Anayasa’nın sözüne ve ru-
huna uygun biçimde kurulmasını gerekli kılar. Hukuk devletinin
amaç edindiği kişinin korunması, toplumda sosyal güvenliğin ve
sosyal adaletin sağlanması yoluyla gerçekleştirilebilir... Anaya-
sa’nın Cumhuriyet’in nitelikleri arasında yer verdiği sosyal hukuk
devletinin dayanaklarından birini oluşturan sosyal güvenlik kav-
ramının içerdiği temel esas ve ilkeler uyarınca toplumda yoksul ve
muhtaç insanlara devletçe yardım edilerek onlara insan onuruna
yaraşır asgarî yaşam düzeyi sağlanması, böylece, sosyal adaletin
ve sosyal devlet ilkelerinin gerçekleşmesine elverişli ortamın ya-
ratılması gerekir.”. Bu kararlar ışığında, Ergun Özbudun sosyal
devleti kısaca “sosyal adalet ve sosyal güvenliği sağlamak ve her-
kes için insan haysiyetine yaraşır asgarî bir hayat düzeyini ger-
çekleştirmekle yükümlü bir devlet olarak” şeklinde tanımlamıştır.
www.anayasa.gen.tr Görsel 1. 20: İhtiyaç sahiplerine yardım etmek sosyal
devletin görevidir.

Sosyal Hukuk Devletinin Özellikleri

Sosyal devletin siyasi rejimi demokrasidir.

Sosyal devlet aynı zamanda hukuk devletidir. Adaletli bir düzeni kurmak sosyal devletin
temel görevidir.
Sosyal hukuk devletinde ekonomik, siyasi, toplumsal hak ve özgürlükler en üst düzeyde
(anayasa ile) güvence altına alınır.

Sosyal devlet; ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve
kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır.

Sosyal devlette bireyler, toplumun kaynağı ve amacıdır. Devletin amacı bireyin maddi ve
manevi gelişmesini sağlamak, ona hizmet etmektir.
Sosyal devlette bireyin yanı sıra sivil toplum kuruluşları toplumun ve devletin temelini
oluşturur.
Sosyal devlet eşitlik ilkesine dayanır. Özel mülkiyet hakkını ve özel teşebbüs hürriyetini
esas alan sosyal devlet, bu yönüyle sosyalist devlet anlayışından farklıdır. Sosyal devlette
amaç, rekabet koşullarında bireylerin ve kurumların hukuki eşitliğini ve adaleti
sağlamaktır.

64 SOSYAL HUKUK DEVLETİ