Page 58 - Sosyoloji 2 | 1.Ünite

SİYASETİN TEMEL KAVRAMLARI

KAVRAMLAR DERSE HAZIRLIK
• Devlet Devlet, hükûmet, parlamento kavramlarından hangilerinin anlamını biliyorsunuz? Sı-
• Hükûmet nıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
• Parlamento

SİYASETİN TEMEL KAVRAMLARI
Siyasetin temel kavramlarından üçü; devlet, hükûmet
ve parlamentodur. Siyaset kurumunu daha iyi anlayabilmek BİLİYOR MUYDUNUZ?
için bu kavramları bilmemiz gereklidir.
• “Siyasetname”nin Nizamülmülk tarafından
A) Devlet
kaleme alınmış bir eser olduğunu,
Devlet sözcüğü Türkçeye Arapçadan geçmiştir. Sözcük • Eserde genelde devlet işlerine, devlete ve
anlamı elden ele geçen güç, ikti dar demektir. Devlet, bir hükmetmeye dair temel ilke ve düşüncelere yer
toprak parçası üzerinde yaşayan insan topluluğunun düzen verildiğini biliyor muydunuz?
içinde ve bağımsız yaşamak için kurduğu bir örgütlenmedir. www.cdn.hitit.edu.tr
Bu tanıma göre devletin varlığı için zorunlu olan üç temel
öge vardır: toprak parçası, bir insan topluluğu ve egemenlik.
Devleti kuran insan topluluğu millet adını alır. Milletin üzerinde yaşadığı kara parçası vatan (yurt) dır. Dev-
letin içte huzur ve düzeni, dışta bağımsızlığı sağlama gücü ise egemenliktir. Bu ögelerden biri olmazsa devlet
de var olamaz.
Egemenlik, devletin ülke toprakları üzerinde siyasi yönetim yetkisini kullanma hakkıdır. Karar verme yet-
kisine sahip olma, bir şeyi zorla da olsa yaptırabilen otorite ve irade anlamına gelir. Bir ülkede egemenliği
kullanma hakkı iktidardadır.
Meşruiyet (yasallık), bir toplumda iktidarı elinde bulunduranların, yönetme gücünü yasalara uygun olarak
elde etmesi ve bu gücünü yasalara uygun olarak sürdürmesidir.
Alman sosyolog Max Weber (Maks Veber, 1864-1920) meşruluğu (yasallığı) “iktidara tabi olanlarca besle-
nen inanç” olarak tanımlar.
B) Hükûmet
Siyasal bir kuruluş olan devlet, yönetme gücünü çeşitli kurum ve kurallarla gerçekleştirir. Hükûmet, devletin
yürütme gücünü elinde tutan organdır. Genel anlamda devletin tüm yönetim birimlerini kapsayan hükûmet;
devletin yönetme, güvenlik, savunma, vergi toplama gibi işlerini yapar. Dar anlamda ise yürütme organını, dev-
let başkanı ve bakanlar kurulu oluşturur.
Demokratik ülkelerdeki hükûmetler meşruiyet temeline dayanır. Hükûmetler halkın oyuyla seçilen meclis-
ten güvenoyu alarak kurulur ve meşruiyet kazanır. Böyle kurulan hükûmet gücünü halktan alır.
Hükûmet; devletin görevlerini yerine getirmesini sağlayan yetkili organdır. Anayasamıza göre yürütme gö-
revi yasalar çerçevesinde cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından yerine getirilir. Cumhurbaşkanı devle-
tin bağımsızlığını, bütünlüğünü, sürekliliğini temsil eden kişidir.
C) Parlamento (Meclis)
Kanun yapma (yasama), devlet bütçesini hazırlama ve hükûmeti denetleme görevleri olan ve üyeleri belirli
bir süre için halk tarafından seçimle belirlenen kişilerin oluşturduğu siyasi organa parlamento denir. Parlamen-
to halk iradesinin bir göstergesidir.
Parlamento devletin yasama organıdır. Seçim yoluyla gelen milletvekilleri devlet işlerinin daha iyi ve hızlı
yapılabilmesi amacıyla yeni yasalar çıkarırlar. Bu yasaları uygu layan organ hükûmettir. Ayrıca milletvekilleri
çıkarılan yasaların hükûmet tarafından uygulanıp uygulanmadığını denetleme hakkına sahiptir. Gerekirse oy
çokluğu ile hü kûmeti düşürebilirler. Parlamentonun yasama, bütçeyi onaylama, hükûmeti denetleme, ülkenin iç
ve dış politikalarını belirleme gibi görevleri vardır.

68 SİYASETİN TEMEL KAVRAMLARI