Page 62 - Sosyoloji 2 | 1.Ünite
P. 62
SEÇİM SİSTEMLERİ
KAVRAMLAR DERSE HAZIRLIK
• Seçim 1. Okulunuzda öğrenci temsilcisi nasıl seçilmektedir?
• Seçim sistemi 2. Seçilen temsilcinin okulun öğrenci profilini yansıttığını düşünüyor musunuz? Tartı-
• Çoğunluk sistemi şınız.
• Nispi temsil sistemi 3. Ülkemizde geçmişte yapılan genel ya da yerel seçimleri gözleme fırsatınız oldu mu?
Gözlemlerinizi paylaşınız.
SEÇİM SİSTEMLERİ
Bir kamu görevini yürütecek kişi veya kurulun, ilgili seçmenlerce, çok sayıda aday arasından yapılacak ter-
cihlerle belirlenmesine seçim denir. Halkın vereceği oylarla yöneticinin belirlenmesinde ilgili kuralları gösteren
yönteme seçim sistemi denir. Seçim ve seçim sistemi siyaset kurumunun yönetimi belirlemedeki araçlarından-
dır.
Seçim sistemleri, oyların değerlendirilişi açısından ikiye ayrılmaktadır:
A) Çoğunluk Sistemi
Bu sistemde seçime katılan partiler ya da adaylar arasında en çok oy alan seçimi kazanmış sayılır. Çoğunluk
sistemi tek turlu ve iki turlu olarak iki şekilde uygulanır:
Tek turlu (basit) çoğunluk sistemi: Bir seçim bölgesinde en fazla oy alan bir parti bütün milletvekilliklerini
kazanır.
İki turlu (mutlak) çoğunluk sistemi: Bir parti, birinci turda bir seçim bölgesinde oyların yarıdan bir fazlasını
alamazsa ikinci bir oylama yapılır. İkinci turda en çok oy alan parti seçilmiş sayılır.
Çoğunluk Esasına Dayanan Çoğunluk Esasına Dayanan
Seçim Sisteminin Avantajları Seçim Sisteminin Dezavantajları
• Genellikle ülkedeki büyük partilerin seçilmesini sağ- • Sadece büyük partilerin mecliste temsilini sağladı-
ladığından “yönetimde istikrar” ilkesinin uygulan- ğından “temsilde adalet” ilkesine zarar verir.
masına zemin hazırlar. • Çoğunluğu sağlayamayan parti, oy oranı ne olursa
• Özellikle dar bölge seçim sisteminde adaylarla seç- olsun temsil edilemediğinden boşa giden oy sayısı
menlerin birebir iletişimini sağlayarak doğru seçim- çok fazladır.
ler yapılmasını olanaklı kılar. • Oy oranı yüksekliğine rağmen partisinin temsil edil-
• Güçlü bir muhalefet oluşmasını sağlar. mediğini gören halkta sisteme karşı güvensizlik olu-
şur.
B) Nispi Temsil Sistemi
Nispi temsil, adaylarını liste usulüne dayanarak belirleyen partilerin her seçim çevresinde aldıkları oy oranı-
na göre milletvekili çıkarmalarını sağlayan bir seçim sistemidir. Bu sistemde bir parti aldığı oy ölçüsünde mil-
letvekili çıkarır. Bu sistem ile partiler, kendilerini destekleyen seçmen oranına göre parlamentoda temsil edilir.
Nispi Temsil Esasına Dayanan Nispi Temsil Esasına Dayanan
Sistemin Avantajları Sistemin Dezavantajları
• Kullanılan oyların çoğunluğunun değerlendirilmesi- • Mecliste birden çok partinin temsili sağlanmakla be-
ni sağlayarak, “temsilde adalet” ilkesinin gerçekleşti- raber tek bir partinin iktidara gelmesi zordur.
rilmesini olanaklı kılar. • Koalisyon hükûmetlerinin kurulması ile istikrarsız
• Toplumdaki farklı siyasi eğilimlerin ve görüşlerin yönetimler oluşabilir.
mecliste temsil edilmesini sağlar. • “Yönetimde istikrar’’ ilkesinin sağlanması zorlaşır.
• Çoğunluk sistemine kıyasla daha az oyun boşa git- • Seçmenler ile milletvekilleri arasında zayıf bir bağın
mesini sağlar. oluşmasına neden olabilir.
• Küçük partilerin temsilini mümkün kılarak sisteme
yeni ve dinamik güçler kazandırır.
72 SEÇİM SİSTEMLERİ
