Page 67 - Sosyoloji 2 | 1.Ünite

33. ETKİNLİK

YORUMLAYINIZ

Devlet ve Hükûmet Kavramları Üzerine Bir Değerlendirme
Hükûmet hukuk ve siyaset biliminde biri dar, diğeri geniş anlamda kullanılan ve çeşitli anlamları olan
bir kavramdır. Dar anlamda, bir devletin otoriteye ilişkin kuralları uygulayan ve yürütme gücünü temsil
eden bakanlar kurulunu ifade eden hükûmet kavramı, geniş anlamda bir devletin yasama, yürütme ve
yargı organlarını ve bunlara bağlı olarak devlet yetkisini kullanan tüm devlet organlarını içine alan siyasal
yönetim biçimini ifade eder. Demokratik hükûmet, monarşik hükûmet gibi. Geniş anlamda hükûmet,
günlük dilde devlet kavramı ile karıştırılır, zira hükûmet, devlet adı verilen üstün varlığın sahip bulunduğu
egemenlik yetkisinin sadece belli bir kısmını kullanan organ olup devletin unsurlarından sadece biridir.

Devletin bir organını ifade eden dar anlamdaki hükûmet, bazı farklılıklar olmakla beraber, genellikle
devlet başkanı, başbakan, bakanlar kurulu ve bakanlıklardan meydana gelir. Yasama, yürütme ve yargı ol-
mak üzere üçe ayrılan devletin gücünün örgütlenme biçimi, tarihsel ve toplumsal bakımdan farklı nitelikler
taşır. Tarihsel bakımdan “kuvvetlerin birliği” ilkesinden “kuvvetlerin ayrılığı” ilkesine doğru bir gelişme
gözlenmekte olup çağdaş demokratik sistemler, “kuvvetler ayrılığı” ilkesine göre örgütlenmektedirler. Ya-
samanın otoriteye ilişkin koyduğu kanun ve kuralları hükûmet, otoriteye ilişkin olarak topluma aktarmakta
ve işlerlik kazandırmaktadır. Kuvvetlerin ayrılma derecesi ve kuvvetler arasındaki ilişkilerin biçimine göre
hükûmetler, demokrasilerde “meclis hükûmeti” “başkanlık hükûmeti” ve “parlamenter hükûmet” olmak
üzere üçe ayrılır. Belli nispette kuvvetler birliği esasına dayanan meclis hükûmetinde, yasama ve yürüt-
me, halkın temsilcilerinden meydana gelen meclisle toplanmış olup Bakanlar Kurulu, meclis adına yürüt-
me fonksiyonunu yerine getirir. Bu hükûmet sisteminde bakanlar, meclisin memurları durumundadırlar.
Türkiye‘de 1921 ve 1924 anayasaları meclis hükûmeti sistemini benimsemişlerdir. Başkanlık sisteminde
hükûmeti, halkın seçtiği başkanla, başkanın atadığı yardımcılar oluşturur. Bu sistemde yasama ile yürütme
arasında kesin sınırlar konmuştur ve başkan meclise karşı sorumlu değildir. “Parlamenter hükûmet” siste-
minde başbakan ve bakanlardan oluşan hükûmet, meclisten bağımsız bir konuma sahip olup meclise karşı
sorumludur.
Davut Dursun, Hükûmet, www.enfal.de
47.Hükûmet Yıldırım Akbulut Hükûmeti (9 Kasım 1989-23 Haziran 1991)
48.Hükûmet I. Mesut Yılmaz Hükûmeti (23 Haziran 1991-20 Kasım 1991)
49.Hükûmet VII. Süleyman Demirel Hükûmeti (20 Kasım 1991-16 Mayıs 1993)
50.Hükûmet I. Tansu Çiller Hükûmeti (25 Haziran 1993-05 Ekim 1995)

51.Hükûmet II. Tansu Çiller Hükûmeti (05 Ekim 1995-30 Ekim 1995)

52.Hükûmet III. Tansu Çiller Hükûmeti (30 Ekim 1995-06 Mart 1996)

53.Hükûmet II. Mesut Yılmaz Hükûmeti (06 Mart 1996-28 Haziran 1996)

54.Hükûmet Necmettin Erbakan Hükûmeti (28 Haziran 1996-30 Haziran 1997)

55.Hükûmet III. Mesut Yılmaz Hükûmeti (30 Haziran 1997-11 Ocak 1999)

56.Hükûmet IV. Bülent Ecevit Hükûmeti (11 Ocak 1999-28 Mayıs 1999)

57.Hükûmet V. Bülent Ecevit Hükûmeti (28 Mayıs 1999-19 Kasım 2002)

58.Hükûmet Abdullah Gül Hükûmeti (19 Kasım 2002-12 Mart 2003)

59.Hükûmet I. R.Tayyip Erdoğan Hükûmeti (14 Mart 2003-29 Ağustos 2007)
60.Hükûmet II. R.Tayyip Erdoğan Hükûmeti (29 Ağustos 2007-6 Temmuz 2011)
61.Hükûmet III. R.Tayyip Erdoğan Hükûmeti (6 Temmuz 2011-28 Ağustos 2014)
62.Hükûmet I. Ahmet Davutoğlu Hükûmeti (29 Ağustos 2014- 28 Ağustos 2015)
63.Hükûmet II. Ahmet Davutoğlu Hükûmeti (14 Mart 2003-29 Ağustos 2007)
64.Hükûmet III. Ahmet Davutoğlu Hükûmeti (29 Ağustos 2007-6 Temmuz 2011)
65.Hükûmet Binali Yıldırım Hükûmeti (24 Mayıs 2016-13 Aralık 2017)
66.Hükûmet Binali Yıldırım Hükûmeti (13 Aralık 2017-24 Haziran 2018)
Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi (24 Haziran 2018-görevde)
SORULAR
1. Türkiye'deki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ABD başkanlık sistemini karşılaştırınız.
2. Osmanlı Devleti ile Türkiye Cumhuriyeti'ni, yönetim şekilleri açından karşılaştırınız.

DEVLET VE HÜKÛMET 77